Showing posts with label Portrait. Show all posts
Showing posts with label Portrait. Show all posts

Sunday, February 4, 2024

వెలుగు చూడని నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 17 ...

 
నలభైయేళ్ళ నాటి "సాగర సంగమం" - "బాలు" పాత్రకి జీవం పోసిన "కమల హాసన్"
Pencil on Paper, 1983
Naveen Nagar, Hyderabad

<-- నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 16                                                         నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 18 -->

సాగర సంగమం - నాకు అమితంగా నచ్చిన అత్యుత్తమ తెలుగు చిత్రం. ఏదైనా ఒక కళాత్మకమైన పనితనాన్ని పరిశీలించి చూస్తే ఎక్కడో ఒకక్కడ ఏదో ఒక చిన్నపాటి లోపం, లేదా ఇంకాస్త మెరుగ్గా చేసుండొచ్చు అన్నవి కనిపించకపోవు. ఎక్కడా ఏమాత్రమూ మచ్చుకైనా వంక పెట్టలేని పనితీరు మాత్రమే "పరిపూర్ణత్వం" అన్న మాటకి అర్ధంగా నిలుస్తుంది. ఒక్క మనిషి చేసే ఒక పనిలో "పరిపూర్ణత" ని తీసుకురావటం అంత కష్టమేమీ కాదు, ఎందరో ఇది చేసి చూపెట్టారు. కానీ అరవైనాలుగు కళల మిశ్రమం అయిన సినిమాలో ఈ పరిపూర్ణతని సాధించటం చాలా అరుదు. తెలుగులో బహుశా ఈకోవలో ఒకప్పటి "మాయా బజార్" చిత్రం ఎప్పటికీ ముందే నిలుస్తుందేమో. నావరకైతే మాత్రం ఆ తర్వాత "సాగర సంగమం" అలాంటి "పరిపూర్ణత" ని తీర్చిదిద్దుకున్న ఆణిముత్యం, తెరపై తరతరాలకీ చూపించగల అజరామర చిత్రం.

కళ - దేవుడు అడగకనే ఇచ్చే అరుదైన వరం. అలాంటి వరం పొందిన ఒక పసిపిల్లవాడి మనసున్న కళాకారుడికి తన కళకి వెలుగుని చూపగల ఒకే ఒక్క ఆశాకిరణం పరిచయమయిన కొద్ది కాలంకే దూరమవటంతో మసిబారిన జీవితం. ఆ పాత్రలో కమలహాసన్ నటన, శాస్త్రీయ నృత్యకళలో చూపిన హావభావాలు అసమానం, అద్భుతం. అందరి నటీనటుల నటన, సంగీతం, సాహిత్యం, ఛాయాగ్రహణం, లొకేషన్స్ ఇలా ఈ సినిమాకి అన్ని విభాగాల్లో పనిచేసిన ప్రతి ఒక్క కళాకారుడి నుంచీ తమ తమ విభాగంలో "పరిపూర్ణత" ని రాబట్టి, అందరి పరిపూర్ణతలనీ కలిపి సంపూర్ణంగా మలచి చూపించిన దర్శకుడు కళాతపస్వి శ్రీ|| కె.విశ్వనాథ్ గారి "పరిపూర్ణ పరిపక్వ సాగరం" - ఈ "సాగర సంగమం".

అప్పుడే 10వ తరగతి పరీక్షలు రాసి 6 సంవత్సరాల గురుకుల పాఠశాల విద్యాభ్యాసం ముగించి మా ఊరు "కావలి" కి వచ్చి ఉన్నా. ఆరేళ్ళు ఇంటికి దూరంగా ఆ గురుకులంలో ఎలా ఒదిగానో, ఎలా ఎదిగానో నాకే తెలీదు. ఇంకెప్పుడూ ఇల్లు వదిలి దూరంగా ఉండనులే, శలవులయ్యాక మళ్ళీ అంత దూరం స్కూలుకి వళ్ళాల్సిన అవసరం మొదటిసారి లేదు అన్న సంతోషం. అలా వచ్చి కొద్ది రోజులైనా అయిందో లేదో, ఒకరోజు తాతయ్య ఇంటికి వెళ్తే హిందు న్యూస్ పేపర్లో "రావూస్ ట్యుటోరియల్, హైదరాబాద్" వాళ్ళ IAS కీ, నాగార్జునసాగర్ రెసిడెన్షియల్ కాలేజి లో ఇంటర్మీడియట్ ఎంట్రన్స్ పరీక్షకీ కోచింగ్ ప్రకటన చూసి అప్పటికే హైదరాబాద్ లో కాంపిటీటివ్ ఎగ్జామ్స్ రాస్తూ ఉంటున్న చిన్నమామయ్య దగ్గర ఉండి కోచింగ్ తీసుకునేలా నన్నూ సెట్ చేసేసి ఒకరోజు నన్ను హైదరాబాదు తీసుకెళ్ళిపోయాడు. నిజానికి హైదరాబాద్ చూడాలన్న కుతూహలం తప్ప నాకా ఎగ్జామ్ రాయలన్న ఉత్సాహం లేనే లేదు. కావలిలో ఇంటిదగ్గరే ఉండి "జవహర్ భారతి" లో ఇంటర్మీడియట్ చదవాలని ఎంతో ఆశగా ఉండేది. అప్పటికే ఇంటికి దూరంగా రెసిడెన్షియల్ స్కూల్ ఆరేళ్ళు, మళ్ళీ రెసిడెన్షియల్ కాలేజి రెండేళ్ళు, ససేమిరా ఇష్టంలేదు, కానీ పెద్దవాళ్ళ మాటకి ఎదురు చెప్ప(లే)ని రోజులు, చెప్పినా నెగ్గలేని వయసు. ఆరేళ్ళు శలవులకి వచ్చిన ప్రతిసారీ నేనింకాస్కూలుకి పోను ఇక్కడే చదువుకుంటా అని మళ్ళీ స్కూలుకి వెళ్ళాల్సిన రెండురోజులముందు నుంచీ రోజంతా ఏడుస్తూ అమ్మ వెనకే పడి వేధించిన రోజులు ఇప్పటికీ గుర్తున్నాయి. నాతో వేగలేక, నన్ను పట్టించుకోకుండా తనపని తాను చేసుకుంటూ పోయేది అమ్మ. శలవులయ్యి స్కూలుకి వెళ్ళాల్సిన రోజెలాగూ వచ్చేసరికి నా ఎయిర్ బ్యాగు సర్దుకుని బరువెక్కిన గుండెతో పుట్టెడు శోకం లోపలే అదిమిపెట్టి "కావలి" నుంచి "నెల్లూరు" బస్సెక్కే వాడిని. నెల్లూరు నుంచి రాత్రంతా ప్రయాణం అనంతపూరు కి, అక్కడి నుంచి మళ్ళీ బస్ లో హిందూపురం, అక్కడి నుంచి జట్కా బండిలో సేవామందిరం, అలా కావలి నుంచి దాదాపు 20 గంటల ప్రయాణం, "హిందూపురం" దగ్గర నేను చదివిన "కొడిగెనహళ్ళి గురుకుల విద్యాలయం".

నవీన్ నగర్, హైదరాబాద్ - ఖైరతాబాద్ సెంటర్ లో బస్సు దిగి మెయిన్ రోడ్డు పక్క రోడ్డులో ఒక 20 నిమిషాలు రెండు మూడు వంపులు తిరిగి ఎత్తుగా పైకెళ్ళే రోడ్లు, నడిచి వెళ్తే బంజారా హిల్స్, సరిగ్గా అక్కినేని నాగేశ్వరరావు గారి ఇంటి వెనుక ఉన్న రెండవ రోడ్డులో ఒక రెండంతస్థుల బిల్డింగ్ లో కింద ఒక రూమ్ లో చిన్నమావయ్య, ఇంకొక బంధువు సుబ్రమణ్యం మామయ్య ఇద్దరూ ఉండేవాళ్ళు. ఒక రెండునెలలున్నానేమో అక్కడ వాళ్ళతోబాటు. హైదరాబాద్ సిటీలో బస్సెలా ఎక్కాలి, ఎక్కడ ఏ బస్ ఎక్కి ఎక్కడికి ఎలా వెళ్ళాలీ ఇవన్నీ ఒకరోజు నన్ను తనతో తీసుకెళ్ళి తిప్పిమరీ నేర్పించాడు సుబ్రమణ్యం మామయ్య. ఆయనకి నెలవారీ బస్ పాస్ ఉండేది. నాకంటే కొద్ది సంవత్సరాలే పెద్ద, అప్పటికే చిన్న గవర్నమెంట్ ఉద్యోగం చేస్తూ ఉన్నాడక్కడ. చిన్నమావయ్య ఆయన్ని సుబ్రమణ్యం అని పిలిస్తే నేనూ అలానే పిలిచేవాడిని, నాకన్నా పెద్ద అయినా. ఆ రెండు నెలల్లో నేను చిన్నమామయ్యతో కన్నా సుబ్రమణ్యం మామయ్య తోనే ఎక్కువగా గడిపాను. రోజూ ఆఫీస్ నుంచి సరిగ్గా టైమ్ కి ఇంటికి వచ్చేసేవాడు. పొద్దున్నుంచి మధ్యాహ్నం దాకా నా కోచింగ్ ఒక పూటే, సాయంత్రం వచ్చి నన్ను ఏదో ఒక ప్లేస్ కి తీసుకెళ్తుండే వాడు. అలా నెమ్మదిగా హైదరాబాద్ లో భయం లేకుండా ఒక్కడినే బస్సులు ఎక్కి ఎక్కడికైనా వెళ్ళగలిగేలా నన్ను తయారుచేశాడు సుబ్రమణ్యం మామయ్య. ఆదివారం సాయంత్రం దూరదర్శన్ లో వచ్చే తెలుగు సినిమా చూద్దామని పైన ఓనర్ ఇంటికి నన్ను తీసుకెళ్ళేవాడు. ఒక ఆదివారం నేను మొదటిసారి టీవీ లో చూసిన సినిమా యన్.టీ.ఆర్ "రాణీ రత్న ప్రభ". తర్వాత నేను ఇంటర్ ఆంధ్రలొయోలా కాలేజి, విజయవాడలో చేరి హాస్టల్ లో ఉన్న రెండేళ్ళు నాకు ఉత్తరాలు రాస్తుండేవాడు. నాన్నకున్న హాబీని కంటిన్యూ చేస్తూ అప్పటికే నేను స్టాంప్స్, ఫస్ట్ డే కవర్స్, కాయిన్స్ సేకరిస్తుండేవాడిని. ప్రతి ఉత్తరమూ ఫస్ట్ డే కవర్స్ లోనే రాసేవాడు. ఇంటర్ అయ్యాక నా అడ్రెస్ మారి మా ఉత్తరాలకు బ్రేక్ పడింది.

మా రూమ్ లో స్టవ్ ఉండేది. నేనూ చిన్నమామయ్య ఎక్కువగా మెస్ లో తింటుండేవాళ్ళం. అప్పుడప్పుడూ చిన్నమామయ్య చేసేవాడు. నాకప్పటికి వంట చెయటం రాదు. ఒక సారి చిన్నమామయ్య దగ్గర "పప్పు పులుసు" చెయటం నేర్చుకున్నా, "పాలకూర పప్పు" చిన్నమామయ్య చేస్తే చూసి నేర్చుకున్నా. అవి రెండే నాకొచ్చిన కూరలు. ఒకరోజు రాత్రి ఒంటరిగా ఉన్నాను, చిన్నమామయ్య కోసం ఎదురు చూసి చూసి మెస్ లు కూడా మూసేసిన టైమ్ కి వంట చేద్దామని రైస్ వండి, ఆమ్లెట్ వేద్దామని ఒక్కటే గుడ్దు ఉంటే అది కొట్టి ఒక గ్లాసుడు నీళ్ళు పోసి కలిపాను, పెద్ద ఆమ్లెట్ వస్తుందని ఆశ అంతే. ఆ ఆమ్లెట్ కాస్తా హాంఫట్ అయ్యింది. బహుశా ఆ రాత్రి పస్తున్నానేమో. ఆ విషయం ఒకసారి బామ్మ కి చెప్తే కడుపుబ్బా నవ్వి, "పిచ్చి నాయనా నీళ్ళు పోసేస్తే పెద్ద ఆమ్లెట్ వచ్చేస్తుందా" అని నన్నూ నా వంటనీ ఎప్పుడూ తమాషా చేసేది. టెన్త్ పరీక్షల రిజల్ట్స్ నేను హైదరాబాదులో ఉన్నపుడే వచ్చాయి. మా స్కూల్ లో నలుగురికి టాప్ టెన్ లో స్టేట్ ర్యాంక్స్ కూడా వచ్చాయి. నాకూ వస్తుందని ఎక్స్పెక్టేషన్స్ ఉండేవి, ఎనిమిది మార్కుల్లో మిస్ అయ్యాను. చిన్నమామయ్య న్యూస్ పేపర్ తోబాటు స్వీట్స్ తెచ్చి కంగ్రాట్స్ చెప్పేదాకా రిజల్ట్స్ తెలీదు. మేముంటున్న నవీన్ నగర్ ఇంకొకవైపు నుంచి ఒక ఇరవై నిమిషాలు నడిచెళ్తే ఎర్రమంజిల్ మెయిన్ రోడ్డు పై ఒక నెల్లూరు వాళ్ళ హోటల్ ఉండేది. సండేస్ పొద్దున నేనూ చిన్నమామయ్య వెళ్ళి ఇడ్లీ, దోశ తినేవాళ్లం. తమాషా ఏంటంటే అక్కడ ఇడ్లీ లోకి కారప్పొడి, నెయ్యి, మినుముల పచ్చడి పెట్టేవాళ్ళు. మినుముల పచ్చడి నెల్లూరు స్పెషల్. నెల్లూరులో అందరికీ భలే ఇష్టం. దానికోసమే వెళ్ళేవాళ్ళం. అప్పుడే పది, ఇరవై పైసల నాణేలు కొత్త కొత్త రకాలు "రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా" కొన్ని నెలలు విడుదల చేస్తుండేది. హైదరాబాద్ లో మాత్రం సర్క్యూలేషన్లో ఉండేవవి కొత్తల్లో. ఆ హోటల్లో చిల్లర తళ తళ మెరుస్తున్న కొత్త కాయిన్స్ ఇచ్చేవాళ్ళు, అన్ని రకాలూ సేకరించానప్పట్లో. అప్పుడప్పుడూ సాయంత్రం ఒక్కడినే అలా బంజారా హిల్స్ అక్కినేని గారి ఇంటి మీదుగా హోటల్ బంజారా దాకా వెళ్తుండే వాడిని, ఎప్పుడన్నా నాగేశ్వర్రావు గారు కనిపిస్తారేమో అని ఆ ఇంటి వైపు చూసేవాడిని, ఇద్దరు మనుషులంత ఎత్తున్న ప్రహరీ పైన ఇనుప కంచె, ఇంటి రెండవ అంతస్తు రూమ్స్ కిటికీలు, కాగితం పూల చెట్లూ మాత్రం కనపడేవి, ఎప్పుడూ గేట్ మూసే ఉండేది, ఒక గార్డ్ కాపలా కూడా.

రావూస్ కోచింగ్ సెంటర్, హిమయత్ నగర్ లో ఉండేది. ఖైరతాబాద్ లో బస్సెక్కి లక్డీ కా పూల్ లో దిగి మరో బస్సెక్కి లిబర్టీ సెంటర్ దగ్గర దిగి 5 నిమిషాలు నడిస్తే చాలు. మొదటి రోజు ఇద్దరు ఫ్రెండ్స్ అయ్యారు రాజశేఖర్, హరనాథ్. కోచింగ్ కి వెళ్ళిన అన్ని రోజులూ ముగ్గురం రోజూ లిబర్టీ దగ్గర కలిసి అక్కడ ఒక హోటల్ లో ఇడ్లీ భలే ఉంటుందని వాళ్ళే నాకు చెప్తే (నిజంగానే భలే ఉండేది) రోజూ టిఫిన్ చేసి కోచింగ్ కి వెళ్ళేవాళ్ళం. ఒక ఆదివారం ముగ్గురం కలిసి అమీర్ పేట లో "మనిషికో చరిత్ర" సినిమాకెళ్ళాం. తర్వాత నేను ఆంధ్ర లొయోలా కాలేజి, విజయవాడ లో, వాళ్ళిద్దరూ హైదరాబాద్ లోనే ఏవో కాలేజెస్ లో ఇంటర్మీడియట్ చేరిపోయాం. దార్లు తప్పినా రాజశేఖర్ నేనూ రెండేళ్ళు ఉత్తరాలు రాసుకునేవాళ్ళం, తర్వాత పూర్తిగా తప్పి పోయాం.

ఒకరోజు చిన్నమామయ్య లక్డీ కా పూల్, మీరా డీలక్స్ థియేటర్ లో "సాగర సంగమం" సినిమా సెకండ్ షో కి తీసుకెళ్ళాడు, నాకప్పట్లో ఫైటింగ్ సినిమాలంటేనే ఇష్టం ఉండేది, అయిష్టంగా ఆ సినిమాకెళ్ళాను, అయితే తమాషాగా నేనప్పటికి హైదరాబాద్ లో చూసిన ప్రదేశాలన్నీ ఆ సినిమాలో ఉన్నాయి రవీంద్రభారతి, ఖైరతాబాద్ వినాయక విగ్రహం, బిర్లా మందిర్, హోటల్ అశోక. నాకా సినిమా భలే నచ్చింది. తర్వాత "సితార" పత్రిక నా చేతికొస్తే ఒకరోజు మధ్యాహ్నం ఒక్కడినే ఏమీ తోచక పేపర్, పెన్సిల్ తీసుకుని ఆ పత్రిక ముఖచిత్రం పై ఉన్న కమలహాసన్ బొమ్మ వెయటం మొదలుపెట్టాను. చాలా బాగా వచ్చేసింది, అచ్చు గుద్దినట్టే అనిపించింది. తర్వాత చాలా రోజులు చూసుకుని పొంగిపోయాను. అన్న, నేనున్నానని హైదరాబాద్ చూట్టానికి వస్తే నేనే "సాగర సంగమం" సినిమా భలే ఉంది అని వాడికి చెప్పి మరీ తీసుకెళ్ళాను. అప్పటికే ఎక్కడికైనా సిటీ బస్సులెక్కి భయం లేకుండా తిరగటం వచ్చేసిన నేనే వాడికి అప్పుడు హైదరాబాద్ కి గైడ్. మొదటి జేమ్స్ బాండ్ సినిమా "ఫర్ యువర్ ఐస్ ఓన్లీ" కూడా లక్డీకాపూల్ అమరావతి థియేటర్ లో చిన్నమామయ్యతో కలసి చూశా. నేనూ అన్నా ఇద్దరం కలిసి అబిడ్స్ చెర్మాస్ పక్కన సందుల్లో గుండా లోపలికెళ్తే ఒక థియేటర్ ఉండేది, అందులో "మూన్ రేకర్" కూడా చూశాం. అవే నేను మొదట చూసిన జేమ్స్ బాండ్ సినిమాలు.

అలా నేనున్న, చూసిన హైదరాబాద్ మొదటి అనుభవంలో ఒక మధురమైన అనుభూతి "సాగర సంగమం" సినిమా. తర్వాత పరీక్ష రాసి "కావలి" కి వెళ్ళాక నా చేతికి అందిన "సాగర సంగమం" లోని "కమల్ హాసన్ డ్యాన్స్ స్టిల్స్" ప్రతిదీ పెన్సిల్ తో అప్పట్లో బొమ్మలు వేశాను. ఆ సినిమా అంటే నాకున్న ఇష్టం అభిమానం, U.S. వచ్చిన చాలా ఏళ్ళకి మళ్ళీ 2010 లో బొమ్మలు వెయటం మొదలుపెట్టాక వాటర్ కలర్స్ లో కమల్ హాసన్ నటరాజు డ్యాన్స్ భంగిమ ని వేశాను. ఇంకా కమల్ హసన్ పోర్ట్రెయిట్ కూడా వేశాను. అందులో హీరోయిన్ జయప్రద బొమ్మా వెయ్యాలని ఉండేది, కుదరలేదింకా. 2010 నుంచి దాదాపు పదేళ్ళు ప్రతి సంవత్సరం జనవరి 1 న ఈ సినిమా చూసేవాడిని. చూసిన ప్రతిసారీ అదే "గొప్ప" అనుభూతి. ఆ అనుభూతిని మాత్రం మాటల్లో పెట్టలేను. ఆ సినిమాలో బాలు పాత్రకి అంతగా కనెక్ట్ అయిపోయాను, అంతే. నా మొదటి హైదరాబాద్ అనుభవంలో చూసిన "సాగర సంగమం" సినిమా, ఆ సినిమా చూశాక వేసిన ఈ బొమ్మ ప్రభావం నామీద ఒక జీవితకాలం పడింది. శాస్త్రీయ నృత్యం అంటే ఒకరకమైనా ఆరాధనా ఏర్పడింది. ఓ పదేళ్ళ క్రితం "నృత్యాంజలి" అనే పేరుతో సిరీస్ మొదలుపెట్టి, ఇప్పటిదాకా ఒక యాభై దాకా బొమ్మలూ, పెయింటింగ్స్ వేసి ఉంటాను.

అప్పటిదాకా ఇంత కరెక్ట్ గా నేనేసిన పోర్ట్రెయిట్స్ ఏవీ లేవు, ఇదే ప్రధమం, అదే ఈ బొమ్మ ప్రత్యేకత. తర్వాత వేసిన పోర్ట్రెయిట్స్ అన్నిటికీ ఇదే కొలమానం అయ్యింది. పెన్సిల్ దాటి పెన్ను, అదీ దాటి ఇంకు, ఇంకా పోస్టర్ కలర్స్, వాటర్ కలర్స్, ఆయిల్ పెయింటింగ్ ఇలా వేసిన ఎన్నో పోర్ట్రెయిట్స్ కి వేసిన పునాది - ఈ బొమ్మ నాకు ఇచ్చిన స్ఫూర్తి, నాలో పెంచిన విశ్వాసమే. తర్వాత ఇంజనీరింగ్ రోజుల్లో ఉధృతంగా వేసిన బొమ్మలు, హైదరాబాద్ TCS లో జాబ్ చేస్తున్నపుడు ఆర్టిస్ట్ అయ్యే మార్గాలకోసం హైదరాబాద్ లో నా అన్వేషణలూ ఇలా నా బొమ్మల "సాగరం" లో హైదరాబాద్ సిటీ, ఆ అనుభవాలూ, అనుభూతులూ ఒక అనురాగ "సంగమం". ఇప్పుడు దూరమై పోయినా అప్పుడు తిరిగిన ఆ ప్రదేశాలనీ, కలిగిన అనుభవాలనీ, పొందిన  అనుభూతుల్నీ, పరిచయమయిన మనుషుల్నీ, దగ్గరయిన మనసుల్నీ నిత్యం గుర్తుకి తెస్తూ మదిలో నిరంతరం సంద్రించే "సాగర సంగమం"...

"ప్రదేశాలు మారినా మనుషులు వీడినా, మారని వీడని తొలి అనుభూతుల జ్ఞాపకాలే అనుభవాల సాగర సంగమాలు"
~ గిరిధర్ పొట్టేపాళెం

~~ ** ~~ ** ~~

("నెచ్చెలి" పత్రిక కోసం ప్రత్యేకంగా "బొమ్మల్కతలు" శీర్షికన నెల నెలా మాట్లాడుతున్న నా బొమ్మలు)

నా తొలినాళ్ళ బొమ్మల ప్రపంచంలో జీవం పోసుకుని వెలుగు చూడని నా బొమ్మలకి వెలుగు చూపే ప్రయత్నంలో మాట్లాడి ఆగిన నా కొన్ని "బొమ్మల జీవిత కథలు" నచ్చి, ఆపకుండా ఇదెందుకు కొనసాగించకూడదు అంటూ నన్నడిగి ప్రోత్సహించిన "నెచ్చెలి" పత్రికా సంపాదకులు "శ్రీమతి గీత" గారికి ధన్యవాదాలతో 🙏 ...

Saturday, January 27, 2024

ఇంకా ఇచ్చిన మాటలెన్నో . . .

"ఝాన్సి లక్ష్మి భాయి" గా మా "శ్రావణి" పాప - "లక్ష్మి హృదయ" 
Pen and watercolors on Paper (8.5" x 11")

దాదాపు రెండేళ్ళ తర్వాత ఈరోజు ఉదయం, "గిరీ, ఒక చిన్న బొమ్మ వెయ్యవా" అని నా మనసు నన్నడిగింది. ఈమధ్యనే చూసిన ఫొటో - కత్తి డాలు పట్టుకుని కదనరంగానికి సిద్ధం అయిన ఝాన్సి లక్ష్మి భాయి గా "మా శ్రావణి" కూతురు "లక్ష్మి హృదయ" రూపంలో నా మనసు మాట మన్నించా.

దాదాపు పదేళ్ళ క్రితం వాళ్ళబ్బాయి బొమ్మ వేసివ్వమని శ్రావణి అడిగితే అలానే అని మాటిచ్చా, ఆ మాట ఇన్నాళ్ళకిలా తీర్చా. "శ్రావణి" - మా చిన్నమామయ్య కూతురు, చిన్నపుడు హైదరాబాద్, విద్యానగర్ లో "గిరిమావయ్యా" అంటూ బుడి బుడి అడుగులు వేస్తూ నా దగ్గరికి రోజూ వస్తూ ఉండేది. ఎప్పుడైనా ఇంట్లో దేనికైనా ఏడుస్తుంటే ఎత్తుకుని వెళ్ళి శంకర్ మఠ్ దగ్గర బజార్ లో చాక్లెట్లు కొనిస్తే బుగ్గలపై కారుతున్న ఆ కన్నీళ్ళు ఒక్కసారి ఆనంద తాండవం చేసేవి. పసి పిల్లల దుఃఖాన్ని మరిపించి, మనసుల్ని మురిపించటం ఇంత సులభమా అనిపిస్తుంటుంది గుర్తుకొచ్చినపుడల్లా...

ఇంకా ఇచ్చిన మాటలెన్నో...
ఆ బాకీలన్నీ తీరేదెప్పటికో...
 

Friday, December 15, 2023

Happy Birthday my dear Bhuvan 💙💙

A very Happy Birthday Dear Bhuvan babu! 💐 🎉

Twenty one years ago, today, you gave your first smile followed by many smiles every single time I touched you and had an eye contact. That has been a miracle to me every time I recollect. That day, I believed my Dad was back in my life as you.

I wish you many many happy returns of today. Have a wonderful day bangaru babu!

With lots and lots of Love 💙💙
Dad

Tuesday, December 5, 2023

వెలుగు చూడని నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 15 ...

"ప్రియబాంధవి"
Camel Poster Colors on Ivory Board, 8" x 10"

<-- నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 14                                                         నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 16 -->
నిషి పుట్టుకతోనే చుట్టూ ఉన్న పరిసరాల్నీ, మనుషుల్నీ, జీవుల్నీ చూసి అర్ధం చేసుకోవటం, చదవటం, నేర్చుకోవటం మొదలవుతుంది. మాటా, నడవడికా, ఆచరణా ఇవన్నీ పరిసర ప్రభావాలతోనే మొదలయ్యి నిత్యం ప్రభావితమవుతూ కొంచెం కొంచెం నేర్చుకుంటూ మెరుగులు దిద్దుకుంటూనే ముందుకి సాగి పోతూ ఉంటాయి. ఎంత నేర్చుకున్నా, ప్రతిరోజూ ఏదో ఒకటి, ఎంతో కొంత, కొత్తదనం ఎదురు కాకుండా ఉండదు. రోజూ ఉదయించే సూర్యుడూ ఆకాశంలో ప్రతి దినం ఒకేలా కనపడడు. చుట్టూ ఉన్న ప్రకృతి అయినా అంతే. దిన దిన ప్రవర్ధమానమే ప్రకృతి జీవం లోని పరమార్ధం.

విద్యని బోధించే సరైన గురువుండి అభ్యసించాలన్న అభిలాష ఉంటే ఆ విద్యాభ్యాసం "నల్లేరుపై బండి నడక" లా సులభసాధ్యం కాక తప్పదు. కానీ ఒక్కొకప్పుడు నేర్చుకొవాలన్న ఆసక్తి ఉన్నా కొన్ని విషయాల్లో బోధించే గురువులు అందరికీ దొరకరు. అలాంటి స్థితిలో నేర్చుకోవాలంటే శోధించాలి. ఆ విషయ శోధన ప్రక్రియలో కొందరు నిష్ణాతులు చేసిన పనులు, ఆ పనుల్లోని నైపుణ్యం పరిశీలించి అధ్యనం చేసి నేర్చుకోవలసి వస్తుంది. అదే పరిశోధన, nothing but research.

పెయింటింగ్ లో నా అభ్యాసం సరిగ్గా ఇలానే ఒక రీసెర్చ్ లా మొదలయ్యింది. పెన్సిల్, బాల్ పాయింట్ పెన్, ఇంక్ పెన్, ఇంక్ బ్రష్ ల బొమ్మలు దాటి పెయింటింగ్స్ వెయ్యాలన్న తపన "విజయవాడ సిద్ధార్ధ ఇంజనీరింగ్ కాలేజి" లో ఇంజనీరింగ్ చేస్తున్న రోజుల్లో మొదలయ్యింది. పెయింటింగ్ మెటీరియల్ కోసం అక్కడ తిరగని స్థలం లేదు, వెదకని షాపుల్లేవు. నేర్పించే గురువులు దొరికే ఛాన్స్ అయితే అస్సలు లేదు. కానీ ఎలాగైనా నేర్చుకోవాలన్న తపనొక్కటే ఉండేది. అదే నా శోధనకి పునాది అయ్యి నన్ను ముందుకి నడిపించింది. ఎలాగోలా కష్టపడి కావలసిన మెటీరియల్ కనుక్కుని కొనుక్కోగలిగాను. ఒక ఐదారు క్యామెల్ పోస్టర్ కలర్స్, రెండు మూడు బ్రష్ లు, అసలు వాటర్ కలర్స్ వెయ్యటానికి అదో కాదో కూడా తెలియని నాణ్యమైనదే అనిపించిన Ivory Board అని బుక్ షాప్స్, ప్రింటింగ్ ప్రెస్ వాళ్ళు పిలిచే ఒక రకం పేపర్. ఇవే నాకున్న పెయింటింగ్ మెటీరీయల్.

అప్పట్లో "ఆంధ్రభూమి" వారపత్రికలో విశేషాదరణ పొందుతున్న ప్రముఖ రచయిత్రుల సీరియల్స్ కి, ఉత్తమ్ కుమార్ గారు వెస్తున్న ఇలస్ట్రేషన్స్, కళా భాస్కర్ గారి "ఎంకి బొమ్మలు" ఆ పత్రికకే ఆకర్షణగా, ప్రత్యేకంగా ఉండేవి, కారణం అవి పూర్తి స్థాయి వాటర్/పోస్టర్ కలర్స్ తో వేసిన పెయింటింగ్స్ కావటం. అలా పెయింటింగ్స్ వెయ్యాలన్న తపనా, ప్రయత్నంలో నేనూ ఉండడంతో నా రీసెర్చ్ కి సరిగ్గా సరిపడ గురువు "ఉత్తమ్ కుమార్" గారి బొమ్మల రూపంలో దొరికాడు. వారం వారం క్రమం తప్పక ఒక్కడినే హాస్టల్ నుంచి బస్ లో "పటమట" కి కేవలం ఆంధ్రభూమి కోసమే వెళ్ళి, కొని తెచ్చుకున్న వారాలెన్నో ఉన్నాయి. అలా ఆ బొమ్మలు ఆధారంగా అచ్చం అలానే వేస్తూ రంగుల కలయికా, బ్రష్ వర్క్స్ ఇవన్నీ ఆ ప్రింటెడ్ బొమ్మల్లో శోధిస్తూ సాధన మొదలుపెట్టాను. శనివారం ఒక పూట కాలేజ్, ఆదివారం హాలిడే. సెకండ్ యియర్ లో సీరియస్ గా ప్రతి శని, ఆదివారాలూ పెయింటింగ్స్ వేసే ప్రక్రియ క్రమం మొదలయ్యింది. సాధారణంగా ఇంజనీరింగ్ కాలేజీల్లో చదువూ, సినిమాలూ, షికార్లూ తప్ప ఆటలకీ, ఇతర హాబీలకీ పెద్దగా ఎవరూ ఆసక్తి చూపించేవాళ్ళు కాదు. ప్రొఫెషనల్ కోర్స్ చేస్తున్నాం, చదువయ్యాక ఇంజనీర్స్ అన్న మైండ్ సెట్ తో ఎక్కువ వీకెండ్స్ చదువుల్లోనో, లేదా ఫ్రెండ్స్ తో సినిమాలకి, షికార్లకి, లేదంటే రీక్రియేషన్ రూమ్ లో టీవీ చూట్టం, క్యారమ్ బోర్డ్, టేబుల్ టెన్నిస్ ఆట్టమో...ఇలానే ఎక్కువగా గడిచిపోయేవి.

నా పెయింటింగ్స్ సాధన ప్రక్రియలో మొట్టమొదటి రంగుల పెయింటింగ్స్ కొంచెం సులభం అనిపించిన వాటితోనే మొదలుపెట్టాను. ఇంకా గుర్తుంది, మొట్టమొదటిది టేకాఫ్ అవుతున్న ఒక Boeing 747 Airplain. దానికి "Fly High. Your aim the sky, your goal the star." అని క్యాప్షన్ కూడా రాశాను. అలా మెల్లిగా పెయింటింగ్స్ లోకి ప్రవేశించి ఒక రెండుమూడు పెయింటింగ్స్ వేశాక "ఉత్తమ్" గారి బొమ్మలు చూసి అచ్చం అలానే పొల్లుపోకుండా వేసే ప్రయత్నం కొంతకాలం చేశాను. అలా వేసిన కొన్ని పెయింటింగ్స్ లో ఇది ఒకటి. అయితే అప్పటిదాకా, ఆ తరువాతా వేసిన అన్నిటి కన్నా ఇది మాత్రం నాకెంతో ప్రత్యేకంగా ఉండేది. "ఉత్తమ నాయికలు" అన్న శీర్షికన "ఉత్తమ్" గారు వేయటం మొదలుపెట్టిన సిరీస్ లో బహుశా మొదటి పెయింటింగ్ ఇదే అనుకుంటా. దీని తరువాత ఆ సిరీస్ అలా కొనసాగించారన్న గుర్తు లేదు కానీ, ఆగింది అని మాత్రం గుర్తుంది.

"ఉత్తమ్" గారు వేసిన అన్ని బొమ్మల్లో ఈ బొమ్మ నాకెంతో ఇష్టం. ఇంజనీరింగ్ ఫైనల్ యియర్ లో ఉన్నపుడు శని, ఆది వారాలు ఏకబిగిన కూర్చుని పూర్తిచేసిన పెయింటింగ్ ఇది. అయితే అప్పటికి నేను చేసిన అతికొద్ది పెయింటింగ్స్ సాధనతో ఈ పెయింటింగ్ వెయ్యాలని మొదలు పెట్టటం నాకప్పుడు "కత్తి మీద సాము" లాంటిదే. ఉన్న ఐదారు రంగుల కలయికలతో కావలసి రంగుల్ని తీసుకు రావటం, పెయింటింగ్ లో ఉండవలసిన షేడ్స్, మెళకువలూ ఇవేవీ సరిగా తెలియకపోవడం, అయినా కింద మీదా పడి కసరత్తులు చేస్తూ వెయ్యటం అంటే ఒక రంకంగా నడవడం పూర్తిగా రాకుండానే పరిగెత్తడం లాంటిది. ఇంకా గుర్తుంది, సగం పూర్తయిన పెయింటింగ్ బాగా వస్తుందన్న సంతోషంలో ఒక చిన్న నలుపు రంగు చుక్క పొరబాటున ముఖం మీద చిందటం. అసలే ది వాటర్ కలర్స్ కోసం వాడే పేపర్ కాకపోవటం, రంగులు కూడా పోస్టర్ కలర్స్ అవటం తో, అది చెరపటం సాధ్యం కాని పని. ఆ చుక్కని కవర్ చేస్తూ వైట్ రంగుని అద్దీ అద్దీ మళ్ళీ దానిపైన రంగుల షేడ్స్ అద్ది ఇలా ఎన్నెన్నో ప్రయాసలతో పూర్తి చేశా. అన్ని ప్రయాసల్లోనూ తగ్గక వెయటం వల్లేమో ఇప్పటికీ చూసిన ప్రతి సారీ సంతృప్తిని ఇచ్చే పెయింటింగ్ అవటంతో మరింత అభిమానం అన్నిటికన్నా మిన్నగా.

పూర్తిచేశాక ఆదివారం "విజయవాడ పటమట" వెళ్ళి కొన్ని జిరాక్స్ కాపీలు తీయించాను, బ్లూ, బ్రౌన్, గ్రీన్ రంగుల్లో. తర్వాత నాతో శలవులకి మా ఊరు  "కావలి" కి తీసుకెళ్ళి అన్నతో కలిసి కావలి ట్రంక్ రోడ్డు పక్కన, ఒంగోలు బస్టాండుకి దగ్గరలో ఉన్న ఒక ఫ్రేములు చేసే షాపు ఆయన దగ్గరికెళ్ళి చుట్టూ నల్లని బార్డర్ తో ఫ్రేము చెయ్యమని చెప్పాను. అలాగే చేసిస్తా అని తీసుకున్నాడు. కానీ ఇంటికొచ్చాక మనసు మాత్రం బిక్కు బిక్కు మంటూనే ఉండేది. ఎలా చేస్తాడో ఏమో, ఒకవేళ ఏమన్నా మరకలు అయితేనో, లేదా అసలు పోగొట్టేస్తేనో ఇలా రకరకాలుగా ఆలోచనలు మెదిలేవి. మధ్యలో ఒకసారి వెళ్ళి మొదలుపెట్టారా, పెట్టుంటే ఎలా వస్తుందో చూస్తాను అన్నాను, ఇంకా లేదని చెప్తూ, ఏం ఫరవాలేదు ఎలాకావాలని చెప్పావో గుర్తుంది, బాగా చేసిస్తాను అని చెప్పాడు. నాలుగైదు రోజుల తర్వాత అయ్యాక వెళ్ళి తీసుకుని చూసినప్పుడు చాలా సంతోషం వేసింది. చాలా బాగా చేసిచ్చాడు. వెనక నల్లని వెల్వెట్ లాంటి క్లాత్, ఒక ఇంచ్ బోర్డర్ కనపడేలా, కార్నర్స్ షార్ప్ కాకుండా ఒక ఇంచ్ ట్రయాంగిల్ కట్ అవుతూ, టేబిల్ మీద పెట్టుకోటానికీ, గోడకి తగిలించటానికీ రెంటికీ అనువుగా ఎంతో బాగా చేశాడు. ఇప్పటికీ అదే ఫ్రేమ్ లో నా వద్దే అలాగే భద్రంగా ఉంది.

ఇదే బొమ్మని ఈ పెయింటింగ్ కన్నా ముందు బ్లాక్ ఇంక్ పెన్ తో మా కాలేజి యాన్యువల్ మ్యాగజైన్ కి వేశాను. మ్యాగజైన్ లో ప్రింట్ కూడా అయ్యింది. అప్పుడు కొన్న మ్యాగజైన్స్ ఇప్పుడు నాతో లేకున్నా వాటిల్లో ఉత్తమ్ గారి బొమ్మలూ, ఆయనే రాసి బొమ్మ కూడా వేసిన ఒక కవితా, కొన్ని కార్టూన్లూ, కొన్ని పంచతంత్రం బొమ్మల కతలూ, మైటీ హనుమాన్ అని మొదలుపెట్టి రెలీజ్ చేసిన మొదటి అండ్ ఒకేఒక్క అద్భుతమైన పెయింటింగ్స్ ఇంగ్లీష్ కామిక్ బుక్, ఒకటి రెండు "కళా భాస్కర్" గారి "ఎంకి" బొమ్మల పేపర్ కటింగ్స్ ఇప్పటికీ నా దగ్గరున్నాయి. ఇదివరకు నా బొమ్మల మాటల్లో హైదరాబాద్ లో ఉత్తమ్ గారిని కలవాలని చేసిన ప్రయత్నం, కలిసిన కళా భాస్కర్ గారి జ్ఞాపకం పంచుకున్నాను. "కళా భాస్కర్" గారు ఇపుడు లేరనీ, స్వర్గస్తులయ్యారనీ తెలిసి బాధ పడ్డాను. ఉత్తమ్ గారితో మాత్రం ఒక పదేళ్ళ క్రితం ఫోన్ లో ఇండియా వెళ్ళినపుడు రెండు సార్లు మాట్లాడగలిగాను.

"ఉత్తమ నాయికలు" అన్న శీర్షికన "ఉత్తమ్" గారి బొమ్మ చూసి వేసిన ఈ బొమ్మకి నేనిచ్చుకున్న టైటిల్ "ప్రియబాంధవి". అప్పటి నవలా రచయిత్రి "శ్రీమతి బొమ్మదేవర నాగ కుమారి" గారు రాసిన "పయనమయే ప్రియతమా" అన్న నవలలో చదివిన, అందులో ఆమె వాడిన ఒక తియ్యని తెలుగు పదం ఇది. ఈ పదం అంత వరకూ తెలీదు, ఎప్పుడన్నా మదిలో మెదిలితే గుర్తుకొచ్చేది మాత్రం ఇదే పెయింటింగ్, వెన్నంటే ఆనాటి జ్ఞాపకాలూ.

ఈ పెయింటింగ్ లో వేసిన తేదీ చూస్తే ఈ మాట్లాడే రంగుల గుర్తులన్నీ ముప్పైఐదేళ్ళ నాటి చెదరని జ్ఞాపకాలు. కాలం గిర్రున తిరిగిందో, లేదా కాలంకన్నా జీవితమే ఇంకా వేగంగా తిరిగిపోయిందో తెలీదు కానీ, జ్ఞాపకాలు మాత్రం ఇంకా నిన్నటివే అన్నట్టు ఇందులో పదిలంగా దాగి ఉన్నాయి. అప్పుడప్పుడూ ఇలా బయటికి తొంగి చూస్తూనే ఉంటాయి...

"దిన దిన ప్రవర్ధమానమే జీవిత పరమార్ధం!"
~ గిరిధర్ పొట్టేపాళెం

~~ ** ~~ ** ~~

("నెచ్చెలి" పత్రిక కోసం ప్రత్యేకంగా "బొమ్మల్కతలు" శీర్షికన నెల నెలా మాట్లాడుతున్న నా బొమ్మలు)

నా తొలినాళ్ళ బొమ్మల ప్రపంచంలో జీవం పోసుకుని వెలుగు చూడని నా బొమ్మలకి వెలుగు చూపే ప్రయత్నంలో మాట్లాడి ఆగిన నా కొన్ని "బొమ్మల జీవిత కథలు" నచ్చి, ఆపకుండా ఇదెందుకు కొనసాగించకూడదు అంటూ నన్నడిగి ప్రోత్సహించిన "నెచ్చెలి" పత్రికా సంపాదకులు "శ్రీమతి గీత" గారికి ధన్యవాదాలతో 🙏 ...

Saturday, October 7, 2023

Norman Rockwell - America's best known Illustrator . . .

Portrait of Norman Rockwell
Ballpoint Pen on Paper (11" x 8")
Norman Rockwell museum in Stockbridge, MA, the state in US where I have been living most of my life, is in fact the very first Art museum I visited in US. It was not a planned trip to the museum. I just happened to drive two-hour long for attending a misguided marketing session in that town on a Saturday morning. It was a mere waste of time. Also, that misguided session ended in an hour. I was upset with that, but was very happy later to learn the fact that "a museum dedicated to his Art with the world's largest collection of his original works" was in the same town. I happily spent rest of my day in that museum. It's been already 25 years since my visit over there in 1997.

America's best known Illustrator and one of the twentieth century's most renowned artists, Norman Rockwell - I only came to know about him after I came to US and since then he has been my most favorite Artist and the one who I admire most. I referred several books on his paintings and still keep reading and referring to get to study and know more about his paintings, and on how he painted. This portrait is based on a picture of him I found in a book of his paintings I was reading recently.

An another long drive to Stockbridge, this time an exclusive trip just to visit the museum is due. I will have to make it happen in the next summer ;)

“Painting is easy when you don’t know how, but very difficult when you do.”
~ NORMAN ROCKWELL

Monday, September 4, 2023

వెలుగు చూడని నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 12 ...

Portrait of Pooja Bedi
Camel Poster Colors on Paper (11" x 14")

<-- నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 11                                                         నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 13 -->
ర్ట్ పై ఉన్న ఇష్టం, నేర్చుకునే వీలు లేక, పత్రికల్లో ఆర్టిస్ట్ లు వేసే ఇల్లస్ట్రేషన్స్ బొమ్మల్నీ, ఫొటోల్నీ చూసి వేస్తూ, స్వీయ సాధనలో ఒక్కొక్క అడుగూ పడుతూ లేస్తూనే ముందుకి వేస్తూ, అలా పెన్సిల్ డ్రాయింగ్స్, బాల్ పాయింట్ పెన్ స్కెచెస్ దాటి, ఫౌంటెన్ పెన్ ఇంక్, వాటర్ కలిపి బ్రష్ తో బ్లాక్ అండ్ వైట్ పెయింటింగ్ లా అనిపించే బొమ్మలూ దాటి, కేమెల్ పోస్టర్ కలర్స్ నే వాటర్ కలర్స్ అని కొని, అనుకుని పత్రికల్లో వస్తున్న ఫొటోలు చూసి వాటిని పెయింటింగ్స్ లా వెయ్యాలని తీవ్ర ప్రయత్నం చేస్తున్న రోజులవి. నాలుగైదేళ్ళు, 1987-91 సంవత్సరాల మధ్య నేను పెయింటింగ్స్ వెయ్యాలని పడ్డ తపనా, మెటీరియల్ కోసం తిరిగిన ఊర్లూ, వెతికిన షాపులూ, పెయింటింగ్స్ వెయ్యాలని చేసిన కృషి, ఒక్క ప్రొఫెషనల్ ఆర్టిస్ట్ ని అయినా కలిసి వాళ్ళు బొమ్మలు వేస్తుంటే చూడాలని, చూసి మెళకువలు నేర్చుకోవాలనీ చేసిన ప్రయత్నం అంతా ఇంతా కాదు.

ఇంజనీరింగ్ చదువు పూర్తి అవగానే హైదరాబాద్ వెళ్ళి మొదటి జాబ్ చేస్తున్న రోజుల్లోనూ బొమ్మలు వెయ్యటం మాత్రం ఆపలేదు. ఏ పండగకో ఆఫీస్ కి నాల్రోజులు శలవు పెట్టి హైదరాబాద్ నుంచి కావలి ఇంటికి వస్తూ కూడా రంగులూ బ్రష్ లూ నాతో తెచ్చుకోవటం, ఇంట్లో ఉన్న వారం రోజుల్లో కూడా గంటల కొద్దీ కూర్చుని పెయింటింగ్స్ వేసుకోవటం, పూర్తి చేసిన ప్రతి బొమ్మని చూసుకుని సంతృప్తి పడిపోవటం, ఇలా నా బొమ్మలు నా వెన్నంటే ఎప్పుడూ ఉన్నాయి.

అప్పట్లో ప్రతి సంవత్సరం మొదట్లో, చివర్లో గ్రీటింగ్ కార్డులూ, క్యాలండర్లూ ఊరూరా సందడి చేసేవి. కొత్త సంవత్సరం షాపుల్లో కొత్త క్యాలండర్లు తగిలించేవాళ్ళు. McDowell's అనే wine కంపెనీ ఒకటి ప్రతి సంవత్సరం అందమైన క్యాలెండర్ ప్రింట్ చేసి రిలీజ్ చేసేది. అది కొంచెం పెద్ద సైజ్ లో చాలా మంచి క్వాలిటీ పేపర్ పై ఎవరో ఒక ప్రముఖ సెలెబ్రిటీ ఫొటోలతో చూపరులను ఆకట్టుకునేలా చాలా అందంగా ఉండేది. అక్కడక్కడా కొన్ని షాపుల్లో అలాంటి క్యాలెండర్స్ అప్పటికి చాలా సార్లు చూశాను. ఆ సంవత్సరం సంక్రాంతి శలవులకి ఇంటికొస్తే ఆ క్యాలెండర్ ఒకటి నా చేతికి చిక్కింది. అన్నకి ఫ్రెండ్ ఎవరో ఒక క్యాలెండర్ ఇచ్చారు. అప్పటి దాకా పత్రికల్లో చిన్న చిన్న ఫొటోలు చూసి వేసిన పోర్ట్రెయిట్స్ తో ఒక్కసారి బ్యూటిఫుల్ పెద్ద సైజ్ క్యాలెండర్ చూసే సరికి అందులో ఒక బొమ్మని రంగుల్లో పెయింటింగ్ వెయ్యాలన్న ఆలోచన మదిలో మెదిలింది. అంతే ఒక రోజు పొద్దున్నే దీక్ష మొదలైపోయింది.

ఆ సంవత్సరం క్యాలెండర్ పేజీల్లో మోడల్ "పూజా బేడి". చాలా అర్టిస్టిక్ గా అనిపించిన ఒక పేజీలోని ఈ పోజ్ ని నా పెయింటింగ్ కోసం ఎంచుకున్నా. ఆ ఫొటోలో ఉన్న రంగులూ అందులోని కొన్ని షేడ్స్, నా దగ్గరున్న నాలుగైదు క్యామెల్ పోస్టర్ కలర్స్ తో కొంచెం కష్టమే. అయినా ఏదో తెలీని తపన, అచ్చం అలానే వేసెయ్యాలని. ఒక రెండు రోజులు రోజూ కొన్ని గంటలు కూర్చుని పూర్తి చేసిన ఈ పెయింటింగ్ లో బ్యాక్ డ్రాప్ అప్పటి నా బొమ్మల్లో ఒక చిన్న ప్రత్యేకత.

ఆ క్యాలెండర్ పేజీ లో పెరట్లో ఒక తలుపు ముందు నేలపై కూర్చున్న మోడల్, పక్కన చెట్టు కొమ్మలూ, చేతికి ఒక బుట్టా, బుట్టలో కుండ, అరిటాకులు, పక్కన ఇంకా రెండు మూడు కుండలు, బుట్టలూ ఇలా కొన్ని వస్తువులూ ఉన్న చిత్రం అది. అందులోంచి నా పెయింటింగ్ కి మాత్రం మోడల్, పట్టుకున్న బుట్టా, ఒక కుండా ఇంతవరకే తీసుకున్నాను. బ్యాక్ గ్రౌండ్ ఏదైనా డార్క్ లో భిన్నంగా వెయ్యాలని అనుకున్నాను. ఆ డార్క్ బ్యాక్ డ్రాప్ లో పోర్ట్రెయిట్ ఎలివేట్ చెయ్యాలని అలా స్ట్రైప్స్ తో ఉన్న నల్లని బ్యాక్ డ్రాప్ వేశాను. ఆ ఒకటి రెండేళ్ళు 1990, 91 సంవత్సరాల్లో నేనేసిన పెయింటింగ్స్ లో ఇంచు మించు గా ఇలాంటి బ్యాక్ డ్రాప్ లే ఎక్కువగా వేశాను. ప్రతి ఆర్టిస్ట్ కీ ఒక ట్రెండ్ లాంటిది కొద్ది రోజులు కొన్ని బొమ్మల్లో రిపీట్ అవటం అనేది ఉంటుంది. అలా స్ట్రైప్స్ బ్యాక్ డ్రాప్ ఆ రెండు మూడేళ్ళ నా బొమ్మల్లో ట్రెండ్ ఏమో అనిపిస్తుంది ఇప్పుడు చూసుకుంటుంటే. అప్పట్లో ఇలా ఇంకో రెండు మూడు పెయింటింగ్స్ కీ ఇలాంటి బ్యాక్ డ్రాప్ వేశాను.

రంగులు ఎలా కలపాలి, ప్రైమరీ రంగులు అంటే ఎన్ని, ఆ రంగులు ఏవేవి, సెకండరీ రంగులెన్ని, ఏ ఏ ప్రైమరీ రంగులు కలిపితే సెకండరీ రంగులొస్తాయి, అక్కడి నుండి మరిన్ని రంగుల షేడ్స్ ఎలా వస్తాయి...ఇలాంటి పాఠాలేవీ బొత్తిగా తెలీదు, తెలుసుకునేందుకు కావల్సిన పుస్తకాలూ దొరికేవి కావు. తెలిసిందల్లా - ఒక రంగు, దాని షేడ్ చూస్తే తెలీకుండానే రెండు మూడు రంగులు కలపటం ఆ రంగు కి దగ్గరగా ఉన్న షేడ్ తీసుకురావటం అంతే. అంతా అలా ఆటోమ్యాటిక్ గా జరిగిపోయేది. ఇందులో నా దగ్గరున్న రెండు మూడు రంగులు, వైట్, రెడ్, యెల్లో, గ్రీన్ అక్కడక్కడా స్ట్రెయిట్ గా వాడినవి అలానే కనిపిస్తాయి. ఆ నాలుగు రంగులే అటూ ఇటూ కలిపి మిగిలిన షేడ్స్ తెచ్చేవాడిని. ఇందులో ఇప్పుడు గమనిస్తే సిల్వర్, గోల్డ్ రంగుల్ని పెయింటింగ్ ఆభరణాల్లో వేసే మెళకువ అప్పటికి ఇంకా తెలీదు. దాని కోసం తర్వాత గోల్డ్, సిల్వర్ క్యామెల్ల్ ఫ్యాబ్రిక్ పెయింటింగ్ లు కొని వాటిని కొన్ని పెయింటింగ్స్ లోనూ వాడాను. మెరుస్తూ కొంచెం గోల్డ్, సిల్వర్ ఎఫెక్ట్ ఇచ్చేవి. ఇందులో బ్యాక్ డ్రాప్ బ్లాక్ మాత్రం ఇండియన్ ఇంక్ తో వేసిందే.

అప్పుడు నా మొట్టమొదటి జాబ్ "సంగారెడ్డి", మెదక్ జిల్లా District Treasury Office, Computer Centre లో "Data Processing Officer" గా. చిన్న టవున్. National Informatics Centre (NIC) Office, Computer Centre లో, District Rural Development Agency (DRDA) Office, Computer Centre లో బిమల్ కుమార్, రాంబాబు, సోమేశ్వర రావు, వ్యాఘ్రేశ్వర రావు ఇలా నలుగురైదుగురు ఫ్రెండ్స్ తో చిన్న ఆఫీస్ ప్రపంచం, నా బొమ్మలు చూసి మెచ్చుకునేవాళ్ళు. District Collector Office కూడా కలిసి అన్నీ ఒకే కాంపౌండ్ లో ఉండేవి. దగ్గర్లోనే ఆంధ్ర బ్యాంక్, టైప్ ఇన్స్టిట్యూట్, ఒక జిరాక్స్ షాప్ ఉండేది. ఈ పెయింటింగ్ ని ఆ జిరాక్స్ షాప్ లో ల్యామినేషన్ చెయించాను. అప్పుడు ప్రతి టవున్ లోనూ ఫొటో ఫ్రేములు కట్టే షాపులు మాత్రం తప్పనిసరిగా ఉండేవి. ఎక్కువగా దేవుడి ఫొటో లు ఫ్రేమ్ చేసేవాళ్ళు. దీనికి ముందు ఒకటి రెండు పెయింటింగ్స్ ని "కావలి" లో అలాంటి షాప్ లో ఫ్రేమ్ చెయ్యించాను. చాలా టైమ్ తీసుకుని చక్కగా ఫ్రేమ్ చేసేవాళ్ళు. హైదరాబాద్ అబిడ్స్ దగ్గర ఒక ఫ్రేమ్ షాప్ ఉండేది, అక్కడ రెడీ మేడ్ ఫ్రేమ్స్ కూడా దొరికేవి. ఒకటి రెండు నా బొమ్మలు అలా ఫ్రేమ్స్ చేయించాను. ఇదొక్కటి మాత్రం ల్యామినేషన్ చెయ్యించి చూద్దాం అని ట్రై చేశా. నచ్చలేదు, తర్వాత ఏ బొమ్మా ల్యామినేషన్ చెయ్యించలేదు.

ప్రతి బొమ్మలోనూ అప్పటి జ్ఞాపకాలు, ఆ రోజులూ, ఆ పరిస్థితులూ, ఒంటరిగా కూర్చుని రంగులతో ఆ కుస్తీలు, ఇలా ఎన్నెన్నో అనుభవాలూ అనుభూతులూ దాగి ఉంటాయి. బొమ్మలోకి తొంగి చూస్తే ఒక్కొక్కటీ మళ్ళీ కళ్ళముందు జరుగుతున్నట్టే కనిపిస్తాయి. కాలం ఎంత ముందుకెళ్ళిపోయినా అన్నీ గుర్తుకి తెస్తూ నిన్ననే జరిగినట్టు అనిపిస్తాయి. మనసుని కొంచెం నొప్పిస్తాయి...

"కాలంతో కలిసి ముందుకి నడిచేది జీవితం, వెనక్కి నడిచేది మనసు."
~ గిరిధర్ పొట్టేపాళెం

Saturday, August 5, 2023

Sunday, July 30, 2023

వెలుగు చూడని నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 11 ...

"నీ నును పైటను తాకిన చాలు"
Poster colors & Indian Ink on Paper
 
<-- నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 10                                                         నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 12 -->
"నీ నును పైటను తాకిన చాలు...గాలికి గిలిగింత కలుగునులే..."

ఈ తెలుగు పాటలోని సి.నా.రె. గారి పదాలతో అప్పుడు నేను చదువుతున్న "విజయవాడ సిద్ధార్థ ఇంజనీరింగ్ కాలేజి లిటరసీ క్లబ్ బోర్డ్" లో రెండురోజులు మెరిసి మురిసిన ఈ పెయింటింగ్ నా బొమ్మల్లో ఓ ప్రత్యేకం.

ఈ పెయింటింగ్ లో కనిపించే నలుపుతెలుపుల్లోకి తొంగి చూస్తే అప్పుడే 34 యేళ్ళ జీవితం గిర్రున తిరిగిపోయిందా అనిపిస్తూ అప్పటి కాలేజీ రోజుల స్మృతుల్నీ, గడచిన కాలం రంగులపరిమళాల్నీ గుర్తుకి తెస్తూ సుతిమెత్తగా మనసుని తాకి వెళ్తుంది.

పెయింటింగ్ వెయ్యాలన్న తపన ఉన్నా, ఎలా వెయ్యాలి, ఏ మెటీరియల్ కావాలి, అవెక్కడ దొరుకుతాయి అని తెలుసుకోవాలంటే ఎంతో "స్వయంకృషి" చెయ్యాల్సిన రోజులు. ఎవరైనా ఆర్టిస్ట్ లు వేసిన బొమ్మలు చూడాలంటే పత్రికలే సులభమైన మార్గం. చిన్న చిన్న టౌనుల్లో ఆర్ట్ గ్యాలరీలుండేవి కాదు, లోకల్ ఆర్టిస్ట్ లు ఎవరికీ తెలిసేది కాదు. ఒకవేళ ప్రయాసపడి తెలుసుకుని కలిసి వివరాలడిగినా సరిగా చెప్పేవాళ్ళు కాదు. ఎందుకు చెప్పేవాళ్ళు కాదో ఆ "ట్రేడ్ సీక్రెట్స్" ఏంటో ఎందుకో అప్పట్లో అర్ధమయ్యేది కాదు. ఇక విజయవాడ లాంటి నగరంలో ఆర్టిస్ట్ ల వివరాలు కనుక్కోవటం ఇంకా కష్టం.

సినిమా కట్ అవుట్ లకి అప్పుడు విజయవాడ పుట్టిల్లు. సినిమాలకెళ్తూ బీసెంట్ రోడ్ దాటి అలంకార్ థియేటర్ వెళ్ళే దారిలో కాలువలపై వంతెనల చుట్టూ పెద్ద పెద్ద కటవుట్లుండేవి. అవి ఎక్కడేస్తారు, అంతంత పెద్దవి ఎలా వేస్తారు తెలుసుకోవాలన్న ఉత్సాహం చాలా ఉండేది. ఒకసారి రైల్వేస్టేషన్ నుంచి ఎప్పుడూ వెళ్ళని ఒక రోడ్ లో వెళ్తుంటే ఆ దారంతా ఒకవైపు సగం వేసిన ఇంకా పూర్తికాని సినిమా కట్ అవుట్ లు చూశాను. ఓహో ఇక్కడనమాట ఇవి సృష్టింపబడేది అని మాత్రం తెలిసింది గానీ సగం పూర్తయిన అవి వేస్తూ అక్కడ ఒక్కరూ కనబడ్లేదు. ఎవరినో అడిగితే వాటి వర్క్ అంతా రాత్రిపూట చేస్తారని తెలిసింది. అర్ధమయ్యింది, విజయవాడ ఎండల్లో పగటిపూట, ఆరుబయట, అదీ రోడ్డు పక్కన అవి వెయ్యటం అసాధ్యం. ఒకసారి మాత్రమే సాయంత్రం చీకటిపడే వేళ ట్రెయిన్ అందుకునే హడావుడిలో రిక్షాలో వెళ్తూ కొంచెం చూడగలిగాను, ఎలా వేస్తారో తెలిసింది.

పెయింటింగ్స్ ఎలా వెయ్యాలి అనే పరిశోధనలో పడి, కనపడిన ప్రతి మార్గమూ అన్వేషించాను. చివరికి కాలేజి కి దగ్గర్లో రద్దీ గా చాలా చిన్నా పెద్దా షాపులుండే "పటమట" లో నాలుగైదు బుక్ షాపులుండేవి. ఆ షాపుల్లో వదలకుండా అందరినీ అడిగితే ఒకాయన "ఒన్ టవున్" లో ట్రై చెయ్యమని ఇచ్చిన సలహా పట్టుకుని అతిశయం అనుకోకుండా "ఆశ,  ఆశయమే ఆయుధాలు" గా అన్వేషణ అనే యుద్ధం మొదలు పెట్టాను. అక్కడ వాళ్ళనీ వీళ్ళనీ అడిగి చివరికి లోపలికి వెళ్తే బయటికి రావటం కష్టతరం అన్నట్టుండే "పద్మవ్యూహం లాంటి ఒన్ టవున్" ఇరుకు సందుల్లో "అనుభవమే లేని అభిమన్యుడిలా" ప్రవేశించి ఒక ఆరు రంగుల "క్యామెల్ పోస్టర్ కలర్ బాటిల్ సెట్" సంపాదించాను. అదీ చాలా విచిత్రంగా. అక్కడ అన్నీ హోల్ సేల్ షాపులే, అసలవి షాపుల్లా కూడా ఉండవు. ఇరుకు గోడవునుల్లా ఉంటాయి. రీటెయిల్ గా అమ్మరు. ఒక బుక్ మెటీరియల్ హోల్ సేల్ షాపు అక్కడెక్కడో ఉందని ఎవరో చెప్తే వెతికి వెతికి పట్టుకుని వెళ్ళా. ఓనర్, ఇద్దరు వర్కర్లు ఏదో లోడ్ వ్యాన్లోకెక్కిస్తూ ఉన్నారు. అప్పటికే సాయంత్రం, చీకటి పడింది. ఇక్కడ దొరకవులే అని అనిపించినా, "ఇంత కష్టపడి ఇక్కడిదాకా వచ్చి ఇప్పుడు ఉసూరుమంటూ వెనక్కిపోవడమా?" అని మనసు ప్రశ్నిస్తే, సరేలే అని ధైర్యం చేసి, అసలు అడగొచ్చా లేదా అని తపటాయిస్తూనే అడిగా, "ఏమండీ మీదగ్గర క్యామెల్ పోస్టర్ కలర్స్ దొరుకుతాయా" అని. అంతే అడిగీ అడగ్గానే  ఆయన లోపలికెళ్ళాడు. ఒకపక్క ఆశ, దొరుతాయేమో అని. మరోపక్క నిరాశ, వచ్చి ఏం చెప్తాడో అని. కొద్ది క్షణాల తర్వాత  ఆయన ఆరు రంగుల బాటిల్స్ ఉండే ఒక సెట్ పట్టుకొచ్చాడు. సరిగ్గా అదే నాకు కావల్సింది. ఆ క్షణం నా ఆనందానికి అవధుల్లేవంతే! తర్వాత ఇంకో రెండుమూడుసార్లు కూడా వెళ్ళి నాకు కావల్సిన సెలెక్టెడ్ రంగులు అడిగి మరీ అక్కడ తెచ్చుకున్నాను. బహుశా ఆ హోల్ సేల్ షాపు కి పోస్టర్ కలర్స్ కోసం వెళ్ళిన ఒకే ఒక్క రీటెయిల్ కస్టమర్ ని నేనేనేమో!

అప్పట్లో వార పత్రికలు విరివిగా చదివేవాళ్ళు, కొన్ని పత్రికలకి చాలా డిమాండ్ ఉండేది. వచ్చిన కొద్ది గంటల్లోనే అన్ని కాపీలూ అమ్ముడయిపోయేవి. ఎందరో రచయితలూ, ఆర్టిస్ట్ లూ వాటి ద్వారా వెలుగులోకొచ్చిన రోజులవి. అన్నిటిల్లో ఆంధ్రభూమి వారపత్రిక నాకు ప్రత్యేకంగా కనిపించేది. అందులో కథలకీ సీరియల్స్ కీ వేసే ఇలస్ట్రేషన్స్ అన్నీ పెయింటింగ్స్ నే. "ఉత్తమ్ కుమార్" అనే ఆర్టిస్ట్ ఇలస్ట్రేషన్స్ లో పూర్తి స్థాయి పెయింటింగ్ లు వేస్తూ ఒక కొత్త ఒరవడి తీసుకొచ్చారు. పోస్టర్ కలర్స్, వాటర్ కలర్స్ తో వేసే ఆ పెయింటింగ్స్ చాలా గొప్పగానూ, అందంగానూ ఉండేవి. ఇక అవే నాకు పెయింటింగ్ నేర్చుకునేందుకు మార్గదర్శకాలయ్యాయి. ఆంధ్రభూమి లో అచ్చయిన ఒక్కొక్క ఉత్తమ్ గారి పెయింటింగ్ ఒక పాఠ్యగ్రంధంలా ముందు పెట్టుకుని, శోధించి సాధించి, కనుక్కుని కొనుక్కున్న పోస్టర్ కలర్స్ తో కష్టమైనా కుస్తీ బరిలో దిగి అలాగే వెయ్యాలని దీక్షతో గంటలకొద్దీ కూర్చుని "సాధన" అనే పోరాటం చేసేవాడిని. పట్టు వదలని పోరాటం, పట్టు సడలని ఆరాటం తో వేసిన ప్రతి బొమ్మలోనూ సక్సెస్ అయ్యేవాడిని. అసలు మెళకువలు తెలీదు, రంగుల మిశ్రమం గురించి తెలీదు, ప్రైమరీ-కలర్స్ సెకండరీ-కలర్స్ లాంటి పదలూ తెలీవు, బ్రషులూ ఒకటో రెండో ఉండేవి. "కృషితో నాస్తి దుర్భిక్షం, కృషి చేస్తే దక్కనిదంటూ ఉండదు." అన్న మాటలకి నిదర్శనం నా అనుభవాల్లో ఇది ఒకటి.

ఈ పెయింటింగ్ కూడా మక్కీ కి మక్కీ "ఆంధ్రభూమి వారపత్రిక" లో అచ్చయిన "ఉత్తమ్" గారి పెయింటింగ్ ని చూసి నేర్చుకునే మార్గంలో వేసిందే. కాలేజి రోజుల్లో నేను వేసే బొమ్మలకి కొద్ది మంది ఫ్రెండ్స్, జూనియర్స్ అభిమానులుండేవాళ్ళు. అడిగి నా రూముకి వచ్చి మరీ చూసి పొయ్యేవాళ్ళు.

అలా నా బొమ్మలు చూసి మెచ్చుకునే నా క్లాస్ మేట్, ఒక మంచి ఫ్రెండ్ "కిరణ్". ఇది చూసి, "నీ పెయింటింగ్ కాలేజి మొత్తం చూడాలి గిరీ" అంటూ "భువనేశ్వరి" అనే తెలుగు సినిమాలో కవి శ్రీ సి.నారాయణ రెడ్డి గారు రాసిన "ఏమని పిలవాలీ, నిన్నేమని పిలవాలి..." అన్న పాటలోని ఈ కింది లైన్స్ రాసి జతచేసి కాలేజి లిటరసీ క్లబ్ బోర్డ్ లో పెట్టించాడు.

"నీ చిరునవ్వులు సోకిన చాలు
సూర్యుడు వెన్నెల కాయునులే...

నీ నునుపైటను తాకిన చాలు
గాలికి గిలిగింత కలుగునులే...

నీ పాదాలూ మోపిన చాలు
శిలలైనా విరబూయునులే..."

తర్వాత రెండ్రోజులకి మా జూనియర్ ఎవరో నాకా పెయింటింగ్ ని తెచ్చి ఇస్తూ, ఇది చూసి కొందరు అమ్మాయిలు అభ్యంతరం చెబుతూ ఆ క్లబ్ హెడ్ ఇంగ్లీష్ మాష్టారుకి కంప్లెయింట్ చేశారని అందుకే తీసెయ్యాల్సి వచ్చిందనీ చెప్పాడు. అభ్యంతరం చెప్పేంత కారణాలు ఇందులో లేకున్నా, చూసే కళ్ళు అన్నీ ఒక్కలా ఉండవు అనుకున్నాను. అలా కాలేజి లో నా ఈ పెయింటింగ్ ని అందరూ చూడ(లే)కపోయినా ప్రతి సంవత్సరం ప్రింట్ చేసే కాలేజి మ్యాగజైన్లో క్రమం తప్పక ప్రింట్ అయ్యి ఆకట్టుకున్న నా బొమ్మలు అందరూ చూశారు, అందరికీ నేనెవరో తెలిసింది. ఫైనల్ యియర్ అయ్యి వెళ్ళేపుడు ఒకరికొకరం ఆటోగ్రాఫ్ బుక్స్ లో అడ్రెస్ తోబాటు రాసుకున్న సందేశాల్లో నా ఆటోగ్రాఫ్ బుక్ నిండా ప్రతి ఒక్కరూ నా బొమ్మలనే ప్రస్తావిస్తూ మెసేజ్ లు రాశారు.

అప్పటి నా పెయింటింగ్ "స్వయం కృషి" సాధన లో "ఉత్తమ్ గారు" కి నేను ఏకలవ్య శిష్యుడిని. ఆయన పెయింటింగ్స్ నాకు పాఠ్యగ్రంధాలు! ఆ సాధనలో వేసిన పెయింటింగ్స్ లో బ్లాక్ అండ్ వైట్ లో వేసిన ఈ పెయింటింగ్ ఫలితం నాకు చాలా తృప్తిని ఇచ్చింది. స్వయం సాధనతో నేరుచుకున్న తపనలోని ఆ తృప్తి ఎప్పటికీ తరగని ఘని.

"స్వయంకృషి తో సాధించి ఎక్కిన ప్రతి మెట్టూ ఎవరెస్టు శిఖరమే."
~ గిరిధర్ పొట్టేపాళెం

Friday, July 14, 2023

Work with Masters...

 
"Idleness" - My work of Masters
Based on painting by "John William Godward" - an English Painter
Every master was once a student. Not every student is fortunate to learn from masters. Observing masters at work is the best way to learn from them. If that is not possible, studying their works is the next best way. I wish I was born in 19th century, and always wanted to work with some of the great Artists who lived in that century.

I started studying "Modern Art" lately. The Modern Art era started with rebellion thinking of refusing to go along with traditional teaching of Arts. Late 19th century and the beginning of 20th century saw several artists who started to radically change the basic principles of Art by creating something new, right from organizing space in a new way to doing outlines and shadows differently, even working with with no-rules or new-rules of perspective. Many initial works of modern artists of that period resembled old masters of traditional art. Later, they transformed into a new way of thinking, seeing, painting, and making viewers think about art.

My "Study of Masters" has always been like looking at a masterpiece so closely to feel their works. If I  feel like feeling it more stronger, I work with them. In other words I work with their works. This is a masterpiece that was done right around the time the "Modern Art Era" started in 1900. I am studying many masters of that era and this masterpiece took me away for few hours deeper into it.

"If working with masters is not a possibility, work with their works."
~ Giridhar Pottepalem

Sunday, July 2, 2023

వెలుగు చూడని నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 10 ...

 
Portrait of the First Female Indian Prime Minister - Smt. Indira Gandhi
Ballpoint pen on paper 8" x 9"

<-- నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 9                                                         నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 11 -->
మ్యాథ్స్, ఫిజిక్స్, కెమిస్ట్రీ మెయిన్ సబ్జెక్ట్స్ గా, ఇంగ్లీష్, సంస్కృతం లాంగ్వేజెస్ గా ఇంటర్మీడియట్ (11th & 12th Grade) విజయవాడ "ఆంధ్ర లొయోలా కాలేజి" లో ఉత్సాహంగా చేరా. అప్పట్లో లొయోలా కాలేజి లో సీట్ రావటం కష్టం. పదవ తరగతిలో చాలా మంచి మార్కులు తెచ్చుకోవటంతో, నాన్ లోకల్ అయినా నాకు  సులభంగా నే సీట్ వచ్చింది, చేరిపోయాను. ఆ కాలేజి లో చదివింది రెండేళ్ళే. కాలేజి ఆఫర్ చేయ్యని ఇంకో సబ్జెక్ట్ లో కూడా అక్కడ నాకు నేనుగా చేరిపోయాను. అదే "ఆర్ట్ సబ్జెక్ట్". చదవే మూడ్ లేని, ఏమీ తోచని సమయాల్లో ఒక్కడినే "గోగినేని హాస్టల్ రూమ్" లో కూర్చుని "ఆర్ట్ సబ్జెక్ట్" లో దూరి బొమ్మలు వేసుకునేవాడిని. ఆ రెండు సంవత్సరాల్లో అలా ఒక పదీ పన్నెండు దాకా బొమ్మలు వేసి ఉంటానేమో. ఆ బొమ్మల్లో అప్పుడావయసుకుకి నైపుణ్యం చాలానే ఉండేది అనిపిస్తుంది ఇప్పుడు చూస్తుంటే. వేసిన బొమ్మలన్నీ పుస్తకాల్లోనే దాగి భద్రంగా ఉండేవి. బొమ్మలన్నీ ఒకదగ్గర చేర్చిపెట్టుకునే ఫైల్ లాంటిదేదీ ఉండేదికాదు. కొన్ని అప్పటి పుస్తకాల్లోనే ఉండిపోయి వాటితో పోగొట్టుకున్నాను. అయినా వేసిన ప్రతి బొమ్మా గుర్తుందింకా. అప్పుడు వేసిన బొమ్మల్లో ప్రముఖమైంది ఈ అప్పటి భారత ప్రధాని "శ్రీమతి ఇందిరా గాంధి" గారిది.

గతం లోకి - 1983-85, విజయవాడ "ఆంధ్ర లొయోలా కాలేజి"

గుణదల "మేరీమాత" కొండల క్రింద, ఆహ్లాదంగా ఎటుచూసినా పచ్చదనం, అత్యుత్తమమైన క్లాస్ రూమ్ లు, ల్యాబ్‌లు, లైబ్రరీ, ఆట స్థలాలతో అందమైన క్యాంపస్. ప్రవేశం పొందగలిగే ప్రతి హాస్టలర్‌ కు సింగిల్ రూములతో ఉత్తమ కళాశాల భవనాలు. కాలేజీలో అడ్మిషన్ పొందడం ఎంత కష్టమో, హాస్టల్‌లో అడ్మిషన్ పొందడం కూడా అంతే కష్టం. ఓవల్ ఆకారంలో ఉన్న మూడంతస్తుల హాస్టల్ భవనాలు, ఒక్కో అంతస్తులో వంద చొప్పున మొత్తం మూడొందల సింగిల్ రూమ్ లు అన్ని రకాల సౌకర్యాలను కలిగి, సెంటర్ గార్డెన్‌లు, రుచికరమైన ఆంధ్ర ఫుడ్ వండి వడ్డించే విశాలమైన డైనింగ్ హాళ్లు ఉండేవి.

అక్కడి లెక్చరర్స్ కూడా వాళ్ళ సబ్జక్ట్స్ లో నిష్ణాతులు, కొందరు టెక్స్ట్ బుక్స్ ఆథర్స్ కూడా. అలా ఆ కళాశాల విద్యార్థులకు ఉత్తమమైన క్యాంపస్ అనుభవాన్ని అందించి ఇచ్చింది. వాస్తవానికి, మధ్యతరగతి కుటుంబాలకు ఆ కాలేజ్ లో చదవటం ఆర్ధికంగా అప్పట్లో చాలా భారం. కానీ మా అమ్మ "కావలి" లో గర్ల్స్ హైస్కూల్‌లో క్లర్క్‌గా పనిచేస్తూ వచ్చే కొద్దిపాటి జీతంలో సగానికి పైగా నా నెలవారీ హాస్టల్ బిల్లుకే పంపించేది. అక్కడి క్రమశిక్షణ కూడా అంత ఉత్తమంగానే ఉండేది. హిందీ, ఇంగ్లీషు మాట్లాడే నార్త్ ఇండియా నుంచి వచ్చిన విద్యార్థులే సగం మంది ఉండేవాళ్ళు. మ్యాథ్స్, ఫిజిక్స్, కెమిస్ట్రీ సబ్జక్ట్స్ లో పర్ఫెక్ట్ స్కోర్లు సాధించాలనే ఒత్తిడి చాలా ఉండేది. తెలుగు మీడియం నుంచి ఇంగ్లీషు మీడియంలోకి రావడం తో నాలాంటి విద్యార్థులపై అది మరింత ఎక్కువగా ఉండేది. ఆ ఒత్తిడి తట్టుకునేందుకు మంచి స్నేహితులు ఇద్దరు ఎప్పుడూ పక్కనే ఉన్నా, అప్పుడప్పుడూ ఒంటరిగా హాస్టల్ రూమ్ లో ఉన్నపుడు నాకు నాతో తోడై ఉండే నేస్తాలు "నా బొమ్మలు".

నా కొత్త డ్రాయింగ్ నేస్తం - బాల్‌పాయింట్ పెన్

ఎక్కడ ఉన్నా బొమ్మలు గీయటం మానని నాకు "ఆంధ్ర లయోలా కాలేజి" క్యాంపస్‌లోనూ బొమ్మల జ్ఞాపకాలున్నాయి. నా బొమ్మల్లో గీతలు అక్కడే చాలా మెరుగయ్యాయి. అప్పటిదాకా పెన్సిల్ తో బొమ్మలేసే నేను, ఇంకొకడుగు ముందుకేసి బాల్ పాయింట్ పెన్ను తో వెయటం మొదలు పెట్టాను. పెన్సిల్ లా చెరపటం కుదరదు కాబట్టి ప్రతి గీతా ఖచ్చితంగా అనుకున్నట్టే పడి తీరాలి. అంటే ఎంతో ఓపికా, నేర్పూ కావాలి.

శ్రీమతి ఇందిరా ప్రియదర్శిని గాంధీ, భారత ప్రధాని

అప్పటి ఆ జ్ఞాపకాలని గుర్తుచేస్తూ మనసు తలుపులు తట్టే నా బాల్ పాయింట్ పెన్ను బొమ్మ భారత ప్రధాని "శ్రీమతి ఇందిరా గాంధీ" గారిది. నేను ఆ కాలేజి లో ఉన్నపుడే అక్టోబర్ 1984 లో హత్యకు గురయ్యారు. ఒకటి రెండు రోజులు క్లాసులు లేవు, హాస్టల్ నుంచి కూడా మమ్మల్ని బయటికి రానివ్వలేదు. విజయవాడ లో సిక్కులు కొంచెం ఎక్కువగానే ఉండేవాళ్ళు, మా కాలేజి లో కూడా స్టూడెంట్స్ ఉండడంతో హై అలర్ట్‌ ప్రభావం మా కాలేజి క్యాంపస్ లోనూ ఉండింది కొద్ది రోజులు.

ఆ దురదృష్టకర సంఘటన తర్వాత కొన్ని నెలలపాటు ప్రతి పత్రిక ముఖ చిత్రం పైనా "ఇందిరా గాంధి" గారి ఫొటోనే ఉండింది. ఆ సంవత్సరం సంక్రాంతి శలవులకు "కావలి" ఇంటికి వచ్చినప్పుడు మా పక్కింటి కల్లయ్య మామ దగ్గర "న్యూస్ వీక్ (ఇంగ్లీషు)" వారపత్రిక ఉంటే చదవాలని తీసుకున్నాను. కవర్ పేజీ పై "ఇందిరా గాంధి" గారి ఫొటో చూసి, ఆమె బొమ్మ వెయ్యాలనిపించింది. ఆ పోర్ట్రెయిట్ ఫొటో చాలా ఆర్టిస్టిక్ గా అనిపించింది. ఆ ముఖచిత్రం ఆధారంగా వేసిందే ఈ బొమ్మ. ఇవన్నీ ఆ బొమ్మ వెనకున్న జ్ఞాపకాలు. అయితే ఈ బొమ్మ చూసినప్పుడల్లా ఇప్పటికీ గుర్తుకొచ్చే మర్చిపోలేని జ్ఞాపకం ఇంకొకటుంది. 

నా చేతుల్లోనే ముక్కలై చిరిగి పోయిన పూర్తికాని అదే "ఇందిరా గాంధి" గారి బొమ్మ

వేసిన ప్రతి చిన్న బొమ్మనీ ఎంతో భద్రంగా చూసుకుంటూ దాచుకునే అలవాటు చిన్నప్పటినుంచీ ఉంది. మళ్ళీ మళ్ళీ వాటిని చూసుకుని మురిసిపోతూ ఉండేవాడిని. అప్పటి నా అతిచిన్న లోకంలో నా బొమ్మలే నా ఆస్తులూ, నా నేస్తాలూ.

ఈ బొమ్మ నాకెంతో సంతృప్తిని ఇచ్చినా ఎందుకో కొంచెం అసంతృప్తి మాత్రం ఉండిపోయింది. కారణం, ఏదో సాదా సీదా నాసిరకం నోట్ బుక్ పేపర్ మీద క్యాజువల్ గా మొదలు పెట్టి పూర్తి చేసేశాను. అక్కడక్కడా నేను వేస్తున్నపుడే గుర్తించినా సరిదిద్దలేని కొన్ని లోపాలు ఉండిపోయాయి. మొదటిసారి బ్లాక్ అండ్ రెడ్ రెండు బాల్ పాయింట్ పెన్స్ తో ప్రయోగాత్మకంగా వేసినా, బానే ఉంది అనిపించినా, ఎందుకో ఇంకాస్త పెద్దదిగా జస్ట్ బ్లాక్ పెన్ తో వేసుంటే ఇంకా బాగుండేదేమో అనిపిస్తూఉండేది, చూసిన ప్రతిసారీ. కానీ వేసిన బొమ్మని మళ్ళీ రిపీట్ చెయ్యాలంటే ఏ ఆర్టిస్ట్ కి అయినా చాలా కష్టం. అలా వేద్దామా వద్దా అన్న సందిగ్ధానికి ఒకరోజు మా పెద్దమామయ్య "ప్రజ" (ప్రభాకర్ జలదంకి) ప్రోత్సాహం తోడయ్యింది. ఈ బొమ్మ చూసి "అబ్బా గిరీ ఏం వేశావ్ రా. ఇది గాని "పెండెం సోడా ఫ్యాక్టరీ" (కావలి సెంటర్ లో చాలా పేరున్న ఇంకెక్కడా అలాంటి సోడా, సుగంధ పాల్ దొరకని ఏకైక షాప్) ఓనర్ కి ఇస్తే (ఓనర్ పేరు తెలీదు) ఫ్రేం కట్టించి షాప్ లో పెట్టుకుంటాడు. వాళ్ళకి నెహ్రూ ఫ్యామిలీ అంటే చాలా అభిమానం. కావలి టౌన్ మొత్తం నీ బొమ్మని చూస్తారు." అంటూ వాళ్ళకిద్దామని అడిగేవాడు. కష్టపడి వేసిన బొమ్మ ఇవ్వాలంటే నాకు మనస్కరించలా. అయినా మళ్ళీ మళ్ళీ అడిగేవాడు - "నువు నీ బొమ్మని ఇంట్లో పెట్టుకుంటే ఏం వస్తుంది రా? వాళ్ళకిస్తే అందరూ చూసి నీ బొమ్మని మెచ్చుకుంటారు. అంతా ఎవర్రా ఈ గిరి అని మాట్లాడుకుంటారు." అని ఇంత గొప్పగా చెప్పేసరికి నేనూ ఆ ఆలోచనతో చాలా థ్రిల్ అయ్యాను, నా ఆర్ట్ వర్క్ "టాక్ ఆఫ్ ది టౌన్" అవుతుందని ఊహించి సంతోషించాను. అయినా సరే, ఇది మాత్రం ససేమిరా ఇవ్వదల్చుకోలేదు.

సరే ఎలాగూ లోపాలేవీ లేకుండా ఇంకోటీ వేద్దామా అని అనుకుంటున్నా, వేసి అదే ఇద్దాంలే అనుకుని ఈసారి అనుకున్నట్టే పెద్ద సైజ్ చార్ట్ పేపర్ (డ్రాయింగ్ పేపర్) పై ముందుగానే పెన్సిల్ తో సరిదిద్దుకుంటూ లోపాలు లేకుండా స్కెచ్ వేసుకుని, తర్వాత బాల్ పాయింట్ పెన్ తో అసలు బొమ్మ వేస్తూ ఫినిష్ చెయటం మొదలు పెట్టాను. పోర్ట్రెయిట్ లలో హెయిర్ వెయ్యటం అంటే నాకు ప్రత్యేకమైన శ్రద్ధ ఉండేది మొదటి నుంచీ. మొదట వేసిన ఈ బొమ్మ క్యాజువల్ గా మొదలెట్టి పూర్తి చేసింది గనుక హెయిర్ మీద అంత శ్రద్ధ పెట్టినట్టు అనిపించదు. కానీ రెండవసారి వేస్తున్న బొమ్మ మాత్రం లో హెయిర్ మీద ప్రత్యేకమైన శ్రద్ధ పెట్టి వేశాను. ప్రతి గీతా ఎంతో ఫోకస్ తో చిన్న లోపం కూడా లేకుండా వేసుకుంటూ తల పైభాగం పూర్తి చేసి, ముఖం పైనుంచి కిందికి ముక్కు దాకా సగ భాగం పూర్తి చేశాను. మధ్య మధ్యలో చూసుకుంటూ కొంచెం గర్వంగానూ అనిపించేది, బాగా చాలా వేస్తున్నానని.

అలా ఉదయాన్నే ప్రతిరోజులానే అమ్మ, తను అప్పట్లో పనిచేస్తున్న "గర్ల్స్ హైస్కూల్" కీ, అన్నేమో బజారుకీ వెళ్ళటంతో ఒక్కడినే ముందు వరండాలో దీక్షగా కూర్చుని బొమ్మ వేస్తూ ఉన్నా. బహుశా అప్పటిదాకా ఒక నాలుగు గంటలు కూర్చుని వేస్తూ ఉన్నాను. ఇంతలో అన్న తన ఫ్రెండ్ "సంజీవ రెడ్డి" తో కలిసి ఇంటికి వచ్చాడు. సంజీవ్ ఈ లోకంలో ఏదైనా ఇట్టే మాటల్లో చేసిపారెయ్యగల గొప్ప మాటకారి. వచ్చీ రాగానే వేస్తున్న నా బొమ్మ చూసి మొదలుపెట్టాడు. "ఏం గిర్యా...నేంగూడా...చిన్నపుడు బొమ్మలు బలే ఏసేవోడ్నయా...ఇప్పుడు కొంచెం తప్పొయిందిగాన్యా... కూసున్నాంటే...యేశాస్తా ఎంత పెద్ద బొమ్మైనా...అంతే" ఇలా మాటలలోకం లో మమ్మల్ని తిప్పుతూ పోతున్నాడు. నాకేమో దీక్షగా కూర్చుని వేసుకుంటుంటే వచ్చి వేసుకోనీకుండా ఆపి ఆ మాటల కోటలు చుట్టూ తిప్పుతుంటే, తిరగాలంటే కొంచెం అసహనంగానే ఉన్నా, గబుక్కున మంచినీళ్ళు తాగొద్దమని లేచి రెండు నిమిషాలు గీస్తున్న బొమ్మ పక్కన బెట్టి లోపలికెళ్ళా. వచ్చి చూసే సరికి చూసి షాక్ తిన్నా. నాకింక ఏడుపొక్కటే తక్కువ. అలా నేనక్కడ లేని ఆ రెండు నిమిషాల్లో కూర్చుని ఇంకా వెయ్యాల్సిన ముఖం కింది భాగం పెన్సిల్ అవుట్ లైన్ మీద, పెన్ను తో వంకర టింకర బండ లావు లావు గీతలు చెక్కుతూ ఉన్నాడు. నన్ను చూసి "ఏం గిర్యా...ఎట్టేశా...చూడు...నీ అంత టైం పట్టదులేవయా నాకా...బొమ్మెయటానిక్యా... మనవంతా...శానా ఫాస్టులే..." అంటూ ఇంకా పిచ్చి గీతలు బరుకుతూనే ఉన్నాడు. నా గుండె ఒక్కసారిగా చెరువై కన్నీళ్లతో నిండిపోయింది. కష్టపడి ఒక్కొక్క గీతా శ్రద్ధగా గీస్తూ నిర్మిస్తున్న ఆశల సౌధం కళ్లముందే ఒక్కసారిగా కూలిపోయింది. అకస్మాత్తుగా ఆశల వెలుగు శిఖరం పైనుంచి చీకటి అగాధంలో నిరాశ లోయల్లోకి బలవంతంగా తోసేసినట్టనిపించింది. కానీ అన్న ఫ్రెండ్, నా కోపమో, బాధో వెళ్ళగక్కేంత ఇదీ లేదు. మౌనంగా  లోపలే రోదిస్తూ ఆ క్షణాల్ని దిగమింగక తప్పలేదు.

తర్వాత అమ్మ ఇంటికి వచ్చాక అమ్మకి చూపించి కష్టపడి వేసుకుంటున్న బొమ్మని పాడుచేశాడని ఏడ్చా. కన్నీళ్లతో నిండిన బాధా, కోపంతో ఆ బొమ్మని ముక్కలుగా చించి పడేశా. అప్పట్లో ఇలాంటి నిస్సహాయ పరిస్థితుల్లో నా కోపం అమ్మ మీద, అన్నం మీద చూపెట్టేవాడిని. అలిగి అన్నం తినటం మానేసే వాడిని. ఎంత మొరపెట్టుకున్నా అమ్మ మాత్రం ఏం చెయ్యగలదు. "సంజీవ్ వస్తే నేను అడుగుతాన్లే. మళ్ళీ వేసుకుందువులే నాయనా." అంటూ నన్ను ఓదార్చటం తప్ప. అయితే అన్నకి మాత్రం అమ్మ తిట్లు పడ్డాయ్, ఫ్రెండ్స్ తో తిరుగుడ్లు ఎక్కువయ్యాయని, ఆ టైమ్ లో ఫ్రెండ్ ని ఇంటికి తీసుకొచ్చాడనీ. అయినా అన్న మాత్రం ఏం చేస్తాడు పాపం. వాడూ జరిగినదానికి బాధ పడ్డాడు. ఆ సంఘటన నుంచి కోలుకోవడానికి నాకు మాత్రం చాలా రోజులు పట్టింది. అసలు ఉన్నట్టుండి వేస్తున్న బొమ్మ వదిలి ఎందుకు లేచి లోపలికెళ్ళానా, వెళ్ళకుండా ఉంటే అలా జరిగేదికాదని తల్చుకుని తల్చుకుని మరీ బాధపడ్డ క్షణాలెన్నో...

రెండవసారి అదే "ఇందిరా గాంధి" గారి బొమ్మ కష్టం అనిపించినా "కావలి టాక్ ఆఫ్ ది టవున్" అవుతుందన్న ఆశతో మొదలుపెట్టా. మళ్ళీ మూడవసారి వేద్దామా అన్న ఆలోచన మాత్రం అస్సలు రాలా. మొదటేసిన ఈ బొమ్మని మాత్రం పెద్దమామయ్య అడిగినట్టు "పెండెం సోడా ఫ్యాక్టరీ" వాళ్ళకి ఇవ్వదల్చుకోలా. ఏదేమైనా "టాక్ ఆఫ్ ది టవున్" అవుతాననుకున్న చిన్న మెరుపులాంటి చిగురాశ అలా మెరిసినట్టే మెరిసి చటుక్కున మాయమయ్యింది. అలా నేనేసిన ఒకేఒక్క "ఇందిరా గాంధి" గారి బొమ్మగా నా బొమ్మల్లో ఇప్పటికీ నా దగ్గర భద్రంగానే ఉంది, చూసిన ప్రతిసారీ ఆ జ్ఞాపకాల్నీ, ఇంకా బాగా వెయ్యాలని పడ్ద తపననీ, ఆ కష్టాన్నీ, తెచ్చిన రవ్వంత చిగురాశనీ, వెన్నంటే వచ్చిన కొండంత నిరాశనీ గుర్తుకి చేస్తూ...

"ప్రతి బొమ్మ వెనుకా ఖచ్చితంగా ఓ కథ ఉంటుంది, కొన్ని బొమ్మల్లో చిత్రకారుడి కన్నీటి చుక్కలూ దాగుంటాయి."
~ గిరిధర్ పొట్టేపాళెం

Saturday, June 3, 2023

వెలుగు చూడని నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 9 ...

The beautiful Divya Bharati - 1993
Ballpoint Pen on Paper (8.5" x 11")

<-- నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 8                                                          నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 10 -->

దివ్య భారతి - ఒక్క పేరులోనే కాదు ఆమె అందం లోనూ దివ్యం ఉండేది, చూడ చక్కని రూపం. వెండి తెరపై అతికొద్ది కాలంలోనే దివ్యమైన వెలుగు వెలిగి 19 ఏళ్ళకే చుక్కల్లోకెగసిన తార. ఇప్పుడెందరికి గుర్తుందో, 1990 దశకంలో అందరికీ తెలిసే ఉంటుంది. బాలీవుడ్ నుంచి తెలుగు సినిమాల్లో వెండితెరపైకి స్పీడుగా దూసుకొచ్చిన సి(నీ)తార. వచ్చినంత స్పీడుగానే జీవితం తెరపై నుంచీ నిష్క్రమించింది. అప్పటి వార్తాపత్రికల్లో  ఆ(మె) ఆకస్మిక నిష్క్రమణంకి అనేక కథనాలు కూడా రాశారు, ఏది నమ్మాలో ఏది నమ్మకూడదో ఎవ్వరికీ తెలిసేది కాదు. ఇప్పుడున్న సోషల్ మీడియా అప్పుడు లేదు. ప్రింట్ అయి చేతికందిందే న్యూస్. న్యూస్ పేపర్ లో రాసి నమ్మిస్తే ఏదైనా నమ్మక తప్పదంతే!

కాలచక్రంలో ముప్పై ఏళ్ళు వెనక్కి  - 1993...

"దివ్య భారతి" ని సినిమాల్లో చూసిన ఎవ్వరూ జీర్ణించుకోలేని "ఆమె ఇకలేరు" అన్న వార్త - ఆ బాధాకరమైన వార్త తర్వాతి రోజు సాయంత్రం హైదరాబాద్‌ TCS ఆఫీసు నుంచి తిరిగి వచ్చేసరికి, "డక్కన్ క్రానికల్" దినపత్రిక, ఈవెనింగ్ ఎడిషన్‌లో ఆమె గురించి ప్రచురితమైన శీర్షికాకథనం చదువుతూ, మా రూమ్‌మేట్స్ అందరం ఆమె గురించి మాట్లాడుకోవడం ఇంకా గుర్తుంది. "అయ్యో, She is still young!" అని అందరం బాధపడ్డాం. ఆ శీర్షికలో అచ్చయిన "దివ్య భారతి" బ్లాక్ అండ్ వైట్ ఫొటో చూసి స్ట్రెయిట్ బాల్ పాయింట్ పెన్ తో వేసిన లైఫ్ (లైన్) స్కెచ్ ఇది.

చాలా క్యాజువల్ గా పేపర్ లో ఫొటో చూడగనే అప్పటికప్పుడు నా పుస్తకాలపై దొరికిన కంప్యూటర్ ప్రింటవుట్ కి వాడిన పేపర్. ఒక వైపు నా Resume ప్రింట్ కూడా అయ్యుంది. న్యూస్ పేపర్ చూస్తూ పెన్ తీసుకుని కొద్ది నిమిషాల్లో ఆ పేపర్ వెనుకవైపు వేసిన ఈ బొమ్మ నా బొమ్మల్లో అన్ని విధాలా ఎప్పటికీ ప్రత్యేకమే.

ఒక్కొకసారి ఆ క్షణంలోనే బొమ్మ వేసెయ్యాలన్న 'స్పార్క్' లాంటి కోరికకి కార్యరూపం ఇస్తే ఫలితం చాలావరకూ అద్భుతంగానే ఉంటుంది. ఒక్కొకసారి అలాంటి ఆ 'స్పార్క్' ని ఆ క్షణంలోనే పట్టుకుని మరికొద్ది క్షణాల్లో కార్యరూపం దాల్చి అది జరగకపోతే ఆ పని ఇంకెప్పటికీ జరగదు. అలాంటి క్షణాన్ని జారిపోకుండా పట్టుకుని వేసిన బొమ్మే ఈ "దివ్యమైన దివ్య భారతి" బొమ్మ. సహజంగా అలాంటి ఆ క్షణాల్లో నైపుణ్యం మరియు ఏకాగ్రత స్థాయిలు రెండూ ఉత్తమోత్తమంగా ఉంటాయి. ఆర్ట్ లో ఉన్న ప్రత్యేక మహత్యం ఏంటంటే గీసిన బొమ్మలో లేదా వేసిన పెయింటింగ్ లో ఫొటో లో కన్నా అందంగా ఉంటారు, అందులోని వ్యక్తులు. అదే ఆర్ట్ లోనూ, ఆర్టిస్టుల్లోనూ ఉన్న ప్రత్యేకత. చాలా క్యాజువల్ గా వేసిన ఈ బొమ్మలోనూ ఖచ్చితంగా అదే కనిపిస్తుంది. అలా అప్పటికప్పుడు అనుకుని నేను వేసిన కొద్దిపాటి బొమ్మల్లో ఇదీ ఒకటి.

మామూలుగా అప్పటిదాకా బాల్ పాయింట్ పెన్ తో వేసిన  లైన్ స్కెచెస్ అన్నీ బ్లాక్ కలర్ తో వేసినవే. బ్లూ, గ్రీన్ కలర్ బాల్ పాయింట్ పెన్స్ తో వేసిన బొమ్మలు తక్కువే. బహుశా రెడ్ తో వేసిన రెండు మూడు బొమ్మల్లో అప్పటికి ఇది ఒకటి. తర్వాత experiment కోసం రెడ్ బాల్ పాయింట్ పెన్ తో మరికొన్ని వేశాను.

ఈ బొమ్మ వేసిన క్షణాలు ఇంకా బొమ్మలో అలా పదిలంగానే ఉన్నా, ఇప్పుడు పరీక్షించి చూస్తే అప్పుడు ఉన్న లైన్ స్ట్రోక్స్ లో స్పీడు కనిపిస్తుంది. ఆ స్పీడులో ఉన్న కాన్‌ఫిడెన్సూ కనిపిస్తుంది. బొమ్మలో సంతకం మాత్రం ఎప్పుడూ ఇంకా స్పీడుగానే పెట్టేవాడిని. కానీ ఈ బొమ్మలో గీతల్లోని స్ట్రోక్స్ అన్నీ అంతే స్పీడులో ఉండటం విశేషం.

ఆఫీస్ నుంచి వచ్చి బొమ్మ వేసిన ఆ సాయంత్రం ఇంకా గుర్తుంది. బొమ్మ గబ గబా పూర్తి చేసి, అయ్యాక ఫ్రెండ్స్ అందరం కలిసి నడుచుకుంటూ అప్పుడపుడూ వెళ్ళే "నాచారం" చెరువు ఆనుకుని కొత్తగా కట్టిన "వెంకటేశ్వర టెంపుల్" కి వెళ్ళాం. పూర్తి చేసిన  బొమ్మ ఇచ్చే సంతృప్తి లోంచి ఆర్టిస్ట్ అంత త్వరగా బయటికి రా(లే)డు. ఆ రోజు నేనూ అందులోంచి బయటికి రాలేకపోయాను. ఒకవైపు బొమ్మ వేసిన సంతృప్తిలో ఉన్నా, ఆమె ఆత్మ శాంతించాలని ఆ దేవుని ఎదుట నే కోరుకున్నా.

జీవితం అంటేనే రకరకాల సంఘటనల మిళితం. ఏ సంఘటనా ఎప్పుడూ చెప్పి రాదు. కొన్ని మనం అనుకున్నట్టే అవుతాయి, కొన్ని మనం ఎంతగా అనుకున్నా, ప్రయత్నించినా అవవు. కొన్ని జరిగిన సంఘటనలు అసలు చాలా గుర్తుకూడా ఉండవు. గుర్తున్నాయి అంటే ఆ క్షణాల్లో మనం జీవించి ఉన్నట్టే లెక్క. లేదంటే అప్పుడు జస్ట్ బ్రతికున్నాం అంతే. ఒక సినిమా పాటలో ఓ కవి రాసినట్టు "ఎంతో చిన్నది జీవితం, ఇంకా చిన్నది యవ్వనం...". పూర్తి కాలం జీవించినా చిన్నదే అనిపించేది జీవితం, కొందరికది చాలా ముందుగానే ముగిసి ఇంకా చిన్నదే అవుతుంది. చిన్నదే అయినా తళుక్కున మెరిసి వెళ్ళి పోయే తోకచుక్కలా కొందరు ప్రత్యేకంగా అలా వచ్చి మెరిసి వెళ్ళిపోతారు. అలా తళుక్కున మెరిసి రాలిన తారే "దివ్య భారతి". ఆ సాయంత్రం ఆమె బొమ్మ వెయ్యకపోయిఉంటే ఎప్పటికీ నా బొమ్మల్లో ఆమెకి స్థానం వచ్చి ఉండేది కాదు.

ఈ బొమ్మ వేసిన క్షణాలూ, అందులోని "దివ్యభారతి" జీవితం లా స్పీడుగా తక్కువే అయినా, నా బొమ్మల్లో ఈ బొమ్మ చూసిన ప్రతిసారీ ప్రత్యేకంగా ఆ సాయంత్రాన్ని, అప్పటి నా రూమ్ మేట్స్ నీ, హైదరాబాద్ లో గడచిన బ్యాచిలర్ జీవితాన్నీ గుర్తుకి తెస్తుంది, మదిలో మెరిసి మాయమవుతూ...తళుక్కుమని ఆకాశంలో మెరిసి మాయమయే "తోకచుక్క" లా...

"జీవితం రవ్వంతే కానీ అదిచ్చే అనుభూతులు కొండంత."
~ గిరిధర్ పొట్టేపాళెం

Saturday, May 6, 2023

వెలుగు చూడని నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 8 ...

"Dark and Light"
Indian Ink on Paper (8" x 12")

<-- నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 7                                                          నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 9 -->

ఇండియన్ ఇంక్‌
- అప్పట్లో ఈ ఇంక్ చాలా పాపులర్. ప్రత్యేకించి బ్లాక్ అండ్ వైట్ స్కెచింగ్ చెయటానికి ఎక్కువగా ఈ ఇంక్ నే వాడేవాళ్ళు. ఇంచుమించు అన్ని బుక్ షాపుల్లోనూ దొరికేది. ఆరోజుల్లో ఎవరో ఆర్టిస్టులు తప్ప ఇంకెవరూ వాడని ఇంక్ అయినా అంత సులభంగా అన్ని చోట్లా దొరికేది అంటే, దాని వాడకం చాలా పురాతనమై ఉండాలి. ఆర్ట్ కే కాకుండా ఇంకా చాలా విధాలా వాడుకలో ఉండి ఉండొచ్చు. కానీ నాకు తెలిసినంత వరకూ ఆర్టిస్టులు స్కెచింగ్ కి ఎక్కువగా వాడేవాళ్ళు. చిక్కని అసలు సిసలు నల్లని డ్రాయింగ్ ఇంక్ కావాలంటే అప్పట్లో దీన్ని మించింది లేదు. చాలా మంది అర్టిస్ట్ లు బ్రష్ ముందు భాగం ఉండే కుంచెకి బదులు నిబ్ మాత్రమే ఉండి డమ్మీ పెన్ను లా ఉండే దాంతో ఈ ఇంక్ లో ముంచి లైన్ డ్రాయింగ్ వేసేవాళ్ళు. నేనూ ఇండియన్ ఇంక్ తో చాలా బొమ్మలు వేశాను. కానీ లైన్ డ్రాయింగ్ లు కాదు. అన్నీ కుంచె తో వేసిన నలుపు తెలుపు పెయింటింగ్సే.

నాకు ఊహ తెలిసి మొట్టమొదట నేను చూసిన ఇండియన్ ఇంక్ తో వేసిన బొమ్మ నాన్న వేసిన "అబ్రహామ్ లింకన్ పోర్ట్రెయిట్". నల్లని కోటు, తెల్లని టై తో నాన్న వేసి ఫ్రేమ్ చేయించి ఇంట్లో గోడకి తగిలించి ఉన్న ఆ బొమ్మ లో తెలుపు కన్నా నలుపే ఎక్కువ భాగం ఉండేది. తర్వాత ఆ ఇంక్ బుడ్డి మొదటిసారి చిన్నమామయ్య దగ్గర చూశాను. రెండు ఇంచుల ఎత్తు పిరమిడ్ ఆకారంలో ఉండే ప్లాస్టిక్ లేదా గ్లాస్ బుడ్డిలో దొరికేది. నేనూ ఒకటి కావాలని మా "కావలి - చెల్వపిళ్ళ బుక్ షాప్" లో కొనుక్కుని దాంతో చాలా బొమ్మలేశాను. 

ఇండియన్ ఇంక్‌ చాలా చిక్కగా ఉండేది, ఎక్కువసేపు మూత తీసిపెడితే మెల్లిగా అంచులకి అంటుకున్న ఇంక్ గడ్డకట్టుకుపోయేది. ముంచిన బ్రష్ కాసేపు అలా గాలికి పెట్టినా ఎండి పోయి బ్రష్ కూడా పాడయ్యేది. ఒకసారి గడ్డకడితే ఇక అది నీళ్ళలోనూ సరిగా కరిగేది కాదు. అంటే అది ఖచ్ఛితంగా "వాటర్ కలర్" మాత్రం కాదు అని అర్ధం అయ్యింది నాకు - కేవలం అనుభవంతోనే. నేను పెన్సిల్, పెన్నూ, స్కెచ్ పెన్నులూ...ఇంకా ఏ డ్రాయింగ్ మెటీరియల్ అయినా దాన్ని పెయింటింగ్ లానే వాడే వాడిని. బహుశా పెయింటింగ్స్ అంటే ఉన్న ఆసక్తి అలా అంతర్లీనంగా లోపల ఉండిందేమో అప్పట్లోనే. ఇండియన్ ఇంక్ తోనూ కొన్ని నీళ్ళల్లో కలిపి డైల్యూట్ చేసి బ్యాక్ గ్రౌండ్ వేసిన బొమ్మలు లేకపోలేదు. ఉదాహరణ కి ఈ బొమ్మలో ఉన్న పలుచని జ్యూయెలరీ అండ్ లైట్ షేడ్స్ అలా వేసినవే.

నేనేసిన ఇండియన్ ఇంక్ బొమ్మల్లో ఈ బొమ్మ నాకెంతో ఇష్టం. అప్పటికి కాలేజి రోజుల్లో వాటర్ కలర్ తో కుస్తీలు పట్టి సాధించిన అనుభవం తో కొంచెం పెయింటింగ్ లో మెళకువలు తెలుసుకున్నాను. ఆ మెళకువలు మేళవించి ఇండియన్ ఇంక్ తో సులభంగా 1992లో పూర్తిగా బ్రష్ తోనే వేసిన పెయింటింగ్ ఇది. అప్పటికి కంప్యూటర్ సైన్స్ ఇంజనీరింగ్ పూర్తి అయ్యి హైదరాబాద్ లో జాబ్ చేస్తున్న రోజులు. ఈ పెయింటింగ్ చూసినపుడల్లా, అప్పటి రోజులు ఇప్పటికీ ఇంకా నిన్నలానే అనిపిస్తూ నా జ్ఞాపకాల తరంగాల్లో నిత్యం వచ్చి నన్ను పలరించి వెళుతూ ఉంటాయి,

అది నా జీవితంలో కాలంతో వేగంగా పరుగులు తీసున్న అత్యంత రద్దీ కాలం. వారానికి ఆరు రోజులు జాబ్ చేస్తూనే  మాసబ్‌ట్యాంక్‌ JNTUలో పార్ట్‌టైమ్ M.Tech చేస్తున్నాను. నేను ఐదో క్లాస్ లో ఉన్నపుడు నన్ను M.tech చెయించాలన్న నాన్న కోరిక అది. B.Tech అయిన వెంటనే జాబ్ లో చేరిపోయానని, "నాయనా గిరీ మీ నాన్న కోరిక అది, ఎలాగైనా M.Tech చెయ్యి, మీ నాన్న కోరిక నెరవేర్చు." అని నాన్న నా గురించి తాతయ్య కి చెప్పి వెళ్ళిపోయిన ఆ మాటని తన బాధ్యతగా నాకు తాతయ్య పదే పదే గుర్తుచేస్తూనే ఉండేవారు.

పొద్దున 8 గంటలకి బయటపడితే ఇంటికొచ్చేసరికి రాత్రి 11 అయ్యేది. ఒక్కోసారి ఆఖరి సిటీ బస్ దొరికేది. కొన్ని సార్లు బస్సులకోసం వెయిట్ చేసీ చేసీ అవి రాక, ఒకవేళ వచ్చినా కాలు పెట్టేందుక్కూడా సందులేక ఫుట్ డోర్ స్టెప్స్ పై కాళ్ళు, గాల్లో వేళాడే బాడీలు అన్నంత కిక్కిరిసిన జనంతో దొరక్క కిలోమీటర్ల కొద్దీ పరుగు లాంటి నడక సాగించేవాడిని. చాలాసార్లు రాత్రి 10:30 కి మూసేసే మెస్ ఆఖరి ఎంట్రీ నాదే ఉండేది, తర్వాత తలుపులు మూసేసే వాళ్ళు. కొన్ని సార్లు అలా మూసేసిన మెస్ మిస్ అయ్యి డిన్నర్ లేకుండానే ఆకలితో బ్యాచిలర్ గా ఫ్రెండ్స్ తో కలిసుండే రూము కి చేరుకున్న రోజులూ ఇంకా గుర్తే. పొద్దున్నే మళ్ళీ కాలంతో పరుగులు. ఇక నాకంటూ మిగిలేది వారంలో కేవలం ఒక్క ఆదివారం మాత్రమే. ఆ ఒక్క రోజూ ఫ్రెండ్స్ తో సినిమాకో, షికారుకో వెళ్ళినా పొద్దున్నే కొంత టైమ్ నాది అన్నట్టు నాతోనే కట్టి పెట్టుకుని అప్పుడప్పుడూ బొమ్మల్లో మునిగి తేలే వాడిని. పూర్తి అయ్యాక చూసి "భలే వేశావ్ గురూ" అనే ఫ్రెండ్స్ ప్రోత్సాహం ఒక్కటే తృప్తి గా అనిపించేది, నా చుట్టూ ఉన్న లోకం అంతే అప్పుడు. నా బొమ్మల్ని చూపెట్టటానికి నాకున్న వీక్షకులూ, నా అభిమానులూ, కళాభిమానులూ అన్నీ వాళ్ళే .

ఆ మహానగరం లో అన్ని పరుగుల్లోనూ న్యూస్ పేపర్ చూసి తెలుసుకునే, "రవీంద్ర భారతి" ఆనుకునే ఉన్న ఆర్ట్ గ్యాలరీ లోనో, ఇంకా హైద్రాబాద్ లో అప్పుడప్పుడూ, అక్కడక్కడా ఎక్కడో ఒకక్కడ జరిగే ఏ ఆర్ట్ ఎగ్జిబిషన్‌ నూ మిస్ అయ్యేవాడిని కాదు. ఒక్కడినే, ఎంత దూరం అయినా, వెళ్ళి చూసి వచ్చే వాడిని. అప్పట్లో మ్యాగజైన్స్ కి బొమ్మలు వేసే ఆర్టిస్టులు, ఇంకా ఇలస్ట్రేటర్‌లనీ కలవడానికి కూడా చాలా ప్రత్నిస్తుండే వాడిని. ఆ ప్రయత్నాలూ, ఆ కలలూ ఏవీ పెద్దగా ఫలించలేదు. ఎంతో కష్టపడితే "ఆంధ్రభూమి వారపత్రిక" లో "కళా భాస్కర్ ఎంకి" శీర్షికన బొమ్మలు, ఇంకా ఇలస్ట్రేషన్స్ వేసే ఒక్క "కళా భాస్కర్" గారిని మాత్రమే, వెతుక్కుంటూ అందరినీ అడిగి అడిగి వెళ్ళి చిక్కడపల్లి లో ఆయన ఉంటున్న ఒక చిన్న రూము లో కలవగలిగాను. చాలా ఆప్యాయంగా ఆయన రాబోయే సంచికలకి వేస్తున్న బొమ్మలన్నీ చూపెట్టారు. "ఎంకి" సిరీస్ ఒక మైలు రాయి దాటుతున్న సందర్భంగా ఫుల్ పేజి లో కలర్ లో "కళా భాస్కర్ ఎంకి" వస్తుందని పూర్తి అయిన ఆ పెయింటింగ్ కూడా చూపెట్టారు, చాలా అద్భుతంగా ఉందది. కానీ తర్వాత ఆంధ్రభూమి లో ఆ బొమ్మ వచ్చినట్టు గానీ చూసినట్టుగానీ గుర్తులేదు.

చివరికి ప్రతి ఆదివారం "కోఠీ" లో సాయంత్రం ఫుట్ పాత్ లపై పెట్టే పాత మ్యాగజైన్స్ కోసం పనిగట్టుకుని వెళ్ళి మరీ ఏవైనా పెయింటింగ్స్ మీద మ్యాగజైన్స్ దొరుకుతాయా అని అంతా, అన్నీ గాలించేవాడిని. "ఏవైనా ఆర్ట్ మీద పుస్తకాలూ, మ్యాగజైన్స్ ఉన్నాయా" అని అడిగితే, "ఆ పక్కకి వెళ్ళి చూడు అనో, లేదా వీటిల్లో నువ్వే చూసుకో" అనే సమాధానం వచ్చేది. అప్పుడప్పుడూ కొన్ని దొరికేవి - అమెరికన్, యూరోపియన్ ఆర్ట్ మ్యాగజైన్స్ ఎలా సంపాదించే వాళ్ళో కానీ కొన్ని సార్లు కొందరు అమ్మే పాత మ్యాగజైన్స్ లో వెదికితే కనపడేవి. అలా కనపడినవి చాలానే కొన్నాను. అప్పటికి నాదంటూ ఒక సంపాదన ఉండేది కనుక వెలెంతైనా డబ్బులకి వెనకాడే వాడినే కాదు. అలా కొన్నవన్నీ ఇప్పటికీ నా దగ్గర భద్రంగానే ఉన్నాయి. వాటిల్లో పెయింటింగ్స్ చూసి అలా వెయ్యాలంటే ఎలాంటి మెటీరియల్ కావాలో, ఎక్కడ దొరుకుతుందో తెలియక, అలా ఎప్పటికైనా వెయ్యాలనీ, ఆ రోజులు రాకపోతాయా అని మాత్రమే అప్పటికి సరిపెట్టుకోవాల్సిన రోజులవి. "Information Age" ఎంతో దూరంలో లేకున్నా, అప్పటికింకా ఆ సమయం రాని ఆ కాలం, ఆ రోజులు - ఒకసారి వెనక్కి తిరిగి చూసుకుంటే అప్పుడు పెయింటింగ్ లో మెళకువలు ఎవరిదగ్గరయినా నేర్చుకోవాలని పడ్డ తపనా, వేదనా అంతా కళ్ళముందు కనిపిస్తుంది. అవన్నీ అప్పటి నా ప్రతి బొమ్మలోనూ ప్రతిబింబిస్తూ ఇంకా నాకాకాలాన్ని ఇప్పటికీ కళ్ళకు కట్టేస్తాయి.

ఇంకా ఎవరైనా ప్రొఫెషనల్ ఆర్టిస్ట్ లని కలిసి, వాళ్ళు వేసిన ఒరిజినల్ బొమ్మలు చూడాలనీ, అడిగి ఎన్నో విషయాలు తెలుసుకోవాలనీ, ఎంతో కొంత వాళ్ళ నుంచి నేర్చుకోవాలనీ కోరిక ఉండేది - ఇవేవీ సాధ్యం కాక JNTU Fine Arts లో అయినా "పెయింటింగ్ కోర్స్" చెయ్యలని కొద్ది రోజులు ఆ కాలేజి చుట్టూ తిరిగాను. తిరిగి తిరిగి కనుక్కుంటే మూడేళ్ళు Full-time Bachelor of Fine Arts Degree మాత్రమే ఉందని తెలిసింది. అయినా చేరిపోయి చేసెద్దామా అన్న ఆలోచన కూడా మదిలో మెదిలేది. కానీ అలా చెయ్యాలంటే అప్పుడే మొదలు పెట్టిన "సాఫ్ట్ వేర్ ప్రొఫెషనల్" కెరీర్ దారిలోంచి పక్కకు రాక తప్పదని అర్ధం అయ్యాక, "అయ్యో ఇంజనీరింగ్ చెయకున్నా బాగుండేది" అని కూడా అనుకున్నాను.

అలా అప్పటికే వీలు చిక్కినప్పుడల్లా, చిక్కకున్నా చిక్కించుకునైనా బొమ్మలు వేస్తూనే ఉన్నా...ఏదో తెలీని కొరత, నేనేస్తున్నవి అసలు బొమ్మలేనా, ఒక ప్రొఫెషనల్ ఆర్టిస్ట్ ని అయినా కలిసి అభిప్రాయం తెలుసుకోవాలన్న కోరిక కోరికగానే మిగిలిపోయింది అప్పట్లో. ఇప్పుడా కోరిక అస్సలు లేదు. "Information Age" దాటి "Digital Age" కూడా దాటి "Artificail Intelligence Age" లోకి ప్రవేశిస్తున్న కాలం. ఇప్పుడు మనమున్న ఈ కాలంలో ఏది తెలుసుకోవాలన్నా వేలితో రెండు మూడు క్లిక్కుల్లోనే. పని గట్టుకుని గంటల కొద్దీ ఎక్కడెక్కడికో వెళ్ళి శ్రమ పడి వెతకాల్సిన పనిలేదు, ఎవరినీ అడగఖ్ఖర్లేదు. కావల్సిందల్లా - తెలుసుకోవాలన్న ఆసక్తి, చెయ్యాలన్న తపన, టైమ్ లేదంటూ మనల్ని మనమే మోసం చేసుకుంటూ వృధా చేసుకో(లే)ని మనదైన మన సొంత సమయాన్ని మన చేతుల్లోనే ఉంచుకోగల సంయమనం...అంతే!

"కాలం ఖర్చయిపోయినా, వృధాకాని వెలకట్టలేని అనుభవాల జ్ఞాపకాలే జీవితానికి సంతృప్తి."
~ గిరిధర్ పొట్టేపాళెం

Saturday, April 23, 2022

వెలుగు చూడని నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 7 ...

 
"Reading Girl"
Reynolds Ballpoint pen on paper (10" x 8")


స్కూల్ రోజుల్లో చదువు, ఆటల మీదే ధ్యాసంతా. అందునా రెసిడెన్షియల్ స్కూల్ కావటంతో రోజూ ఆటపాటలున్నా చదువుమీదే అమితంగా అందరి ధ్యాసా. వారానికొక్క పీరియడ్ ఉండే డ్రాయింగ్ క్లాస్ రోజూ ఉంటే బాగుండేదనుకుంటూ శ్రద్ధగా డ్రాయింగ్ టీచర్ శ్రీ. వెంకటేశ్వర రావు సార్ వేసే బొమ్మల్ని క్షుణ్ణంగా పరిశీలిస్తూ అంత బాగా వెయ్యాలని ప్రయత్నించేవాడిని. అడపాదడపా బొమ్మలంటే ఆసక్తి ఉన్న ఒకరిద్దరం ఫ్రెండ్స్ ఏవో తోచిన బొమ్మలు గీసుకోవటం, అంతే తప్ప సీరియస్ గా కూర్చుని బొమ్మలు వేసేది మాత్రం పరీక్షలు రాసి శలవులకి ఇంటికొచ్చినపుడే. అప్పటి బొమ్మలన్నీ ఎక్కువగా పెన్సిల్ తో వేసినవే. ఇంక్ పెన్ తో వేసినా అవి నచ్చేంతగా కుదిరేవి కావు. సరైన డ్రాయింగ్ పేపర్ లేక ఉన్న పేపర్ లన్నీ ఇంకు పీల్చేవి.

నా మొట్టమొదటి పెన్

బహుశా మూడో క్లాస్ లో ఉన్నానేమో. అమ్మమ్మ వాళ్ళుండే "పొన్నూరు" కెళ్ళాం, పెద్దమామయ్య పెళ్ళికి. నెల్లూరు నుంచి విజయవాడెళ్ళే రైలెక్కి "నిడుబ్రోలు" స్టేషన్ దగ్గర దిగి వెళ్ళాలి. స్టేషన్ నుంచి కనిపిస్తూ నడచి వెళ్ళగలిగేంత దగ్గరే ఊరు. తాతయ్య ఆఫీస్ జీప్ వచ్చి తీసుకెళ్ళేది. అప్పట్లో అర్ధం కాని విషయం, స్టేషన్ పేరేమో "నిడుబ్రోలు", ఊరు పేరేమో "పొన్నూరు". దానికీ ఓ బ్రిటీష్ కాలం నాటి చరిత్ర ఉండే ఉంటది. పలక-బలపం దాటి కాయితం-పెన్సిల్ దాకా వచ్చిన వయసు. అప్పట్లో పెన్ను పట్టాలంటే ఐదో క్లాస్ దాకా ఆగాలి. బాల్ పాయింట్ పెన్నులింకా అంతగా వాడుకలో లేవు, ఫౌంటెన్ పెన్నులే వాడేవాళ్ళు.

అమ్మా పిన్నీ, పెళ్ళి చీరల షాపింగ్ కెళ్ళి వస్తూ నాకూ అన్నకీ రెండు ఫౌంటెన్ పెన్నులు కొనుక్కొచ్చారు. అదే నా మొదటి పెన్ను. వాడిందానికన్నా దాంతో పడ్డ తిప్పలే ఎక్కువ.

ఫౌంటెన్ పెన్నుతోబాటు ఒక ఇంకు బుడ్డీ (కామెల్, లేదా బ్రిల్), ఒక ఫిల్లర్ (పిల్లర్ అనే వాళ్ళం, అది తెలుగు యాసలో వాడే బ్రిటీష్ పదం అనికూడా తెలీదు) కూడా వచ్చి చేరేవి. పెన్నులో ఇంకు పొయ్యాలంటే అదో పెద్ద సవాలే. నిబ్బు ఉండే పెన్ను పైభాగం మర తిప్పి, విప్పి కింది భాగం గొట్టం లోపల ఇంకు పొయ్యాలి. ఒక్కోసారది బిగుసుకుపోయి జారిపోతూ తిప్పలు పెట్టి, పంటి గాట్లు కూడా తినేది. ఎలాగోలా పోస్తే ఎంత ఇంకు పడిందో కనపడేదికాదు, పోసేకొద్దీ తాగీతాగనట్టుండి గబుక్కున నిండి పైకొచ్చి కారేది, నిండింది బుడ్డీలోకి వంచితే ఒకమాత్రాన ఇంకు బయటికి రాదు, వస్తే బుడుక్కున మొత్తం పడిపోయేది. ఆట మళ్ళీ మొదలు. ఎట్టోకట్ట నింపాం లేరా అనిపించి నిబ్బుండే పార్ట్ గొట్టం లో పెట్టి తిప్పితే ఇంకు కక్కేది. అది తుడవటానికి ఒక పాత గుడ్డో, పేపరో కావాలి. లేదా చేతి వేళ్ళతోనో, పాదాలకో, జుట్టుకో, చొక్కాకో తుడిచెయ్యటమే. ఎక్కువైన ఇంకు నిబ్బులోంచి కూడా కక్కేది. విదిలించి మళ్ళీ తుడిస్తేకానీ వాడటం కుదరదు. ఒక్కోసారి రాద్దామని క్యాప్ విప్పితే లోపలంతా ఇంకు కక్కి ఉండేది. నిబ్బులు ఒక మాత్రాన మంచివి దొరికేవి కాదు, సరిగా రాసేవి కాదు. ముందు సగం రెండుగా చీలి గ్యాప్ మధ్య ఇంక్ ఫ్లో సరిగ్గా అయ్యేలా ఆ పనితనం ఎంతో కుదురుగా వస్తేనే గానీ ఆ పెన్నులు రాయవు. నిఖార్సైన నిబ్బు దొరకాలంటే పెట్టిపుట్టాల్సిందే. మంచి నిబ్బు దొరికి బాగా రాసే పెన్నుంటే, "అన్నీ ఉన్నా 'కోడలి' నోట్లో శని (కాలం మారింది 😉)" లా పెన్ను లీకయ్యేది. వడ్డించిన విస్తరిలా బాగా రాసే పెన్ను లక్కు కొద్దీ చిక్కినా, అది ఎక్కువరోజులు బాగా రాస్తే పెద్ద వరం కిందే లెక్క. నిబ్బు చాలా డెలికేట్, రెండు చీలికల మధ్య గాలి దూరేంత గ్యాప్ లో ఇంకు ఫ్లో సరిగ్గా కొలతపెట్టినట్టు పిల్ల కాలవలా పారాలి, మొరాయిస్తే ఆ డెలికేట్ నిబ్బుని నేలమీద సాదాల్సిందే. కొద్ది రోజులు పెన్ను వాడకుంటే లోపల ఇంకు గడ్డగట్టేది. అప్పుడు మెకానిక్ అవక తప్పదు. ఇయన్నీ పక్కన బెడితే రాస్తూ రాస్తూ గబుక్కున ఇంకు గాని ఏ క్లాస్ లో ఉన్నపుడో అయిపోతే పక్కోడి పెన్నులోంచి కొంచెం పోయించుకోవాలి. పిల్లర్ తోనే కష్టం అంటే, ఇంకది సర్కస్ ఫీటే. ఇన్ని కష్టాల్తో రాయటానికే కష్టమయే ఫౌంటెన్ పెన్ ఇక డ్రాయింగుకి వాడాలంటే...పెన్ను మీద సామే.

"హీరో" ఫౌంటెన్ పెన్ 

పేరుకి తగ్గట్టే అప్పటి సినిమా హీరోల్లా టిప్పుటాపు గా ఉండేది. గోల్డు క్యాప్ తో లుక్కూ, నాణ్యతలోనూ చాలా మెరుగు. నిబ్ టిప్పు మాత్రమే కనపడేది. లీకులు తక్కువే, ఖరీదు ఎక్కువే. పదో క్లాస్ లో నా దగ్గర ఒకటుండేది, డ్రాయింగ్ కెప్పుడూ వాడ్లా.

ఎనిమిదో క్లాస్ నుంచీ బ్లాక్ ఇంకే

అప్పట్లో రూలేం లేదు కానీ ఎందుకో అందరూ బ్లూ ఇంకే వాడేవాళ్ళు. టీచర్స్ మాత్రమే రెడ్ ఇంకు వాడొచ్చు అదీ ఆన్సర్ పేపర్స్ దిద్దటం వరకే. నాన్న టీచింగ్ నోట్స్ అన్నీ బ్లూ, రెడ్, గ్రీన్ మూడు ఇంకుల్లో భలే కలర్ఫుల్ గా ఉండేవి. ప్రింట్ లా ఉండే నాన్న రైటింగ్, కొన్ని లైన్లు అండర్ లైన్ రెడ్ లేదా గ్రీన్ ఇంకు తో నీటి పై తేలే అలల్లా భలే అనిపించేది. ఒకసారి ఎనిమిదో క్లాస్ లో ఉన్నపుడు బ్లూ దొరక లేదని బ్లాక్ ఇంకు తెచ్చిచ్చాడు మా హౌస్ మాస్టర్. బ్లాక్ నచ్చి ఇంక నా చదువు పూర్తయ్యేదాకా బ్లూ కలర్  జోలికి పోనేలేదు.

రెనాల్డ్స్ బాల్ పాయింట్ పెన్ - అప్పట్లో ఒక అద్భుతం

ఇంటర్మీడియట్ దాకా బొమ్మలన్నీ ఎక్కువగా శలవుల్లో ఇంట్లో వేసినవే. అవీ ఎక్కువగా పెన్సిల్ తోనే. బొమ్మలకి పెన్ను పట్టటానికి కారణం అప్పట్లో ఫౌంటెన్ పెన్నులని మూలకి నెట్టి రెవెల్యూషన్ లా వాడుకలోకొచ్చిన "బాల్ పాయింట్ పెన్నులు".

ఫౌంటెన్ పెన్ లని తంతూ బాల్ పాయింట్ పెన్నులొచ్చిపడ్డా, మంచి క్వాలిటీ బాల్ పాయింట్ పెన్నులు ఇండియన్ మార్కెట్ లోకి రాటానికి కొన్నేళ్ళు పట్టింది. అలా వచ్చిన "పెన్ రెవల్యూషన్" లో బాల్ పాయింట్ పెన్ స్వరూపాన్ని పూర్తిగా మారుస్తూ వచ్చింది "రెనాల్డ్స్ బాల్ పాయింట్ పెన్". నాజూగ్గా చూడముచ్చటైన better and simple design, good quality material, pleasant white, very smooth writing flow, fine pointed tip, పెన్ను తో బాటు రీఫిల్ కూడా కొంచెం పొడుగు, ఇలా అన్ని విధాలా ఎంతో మెరుగైన పెన్. మొదట బ్లాక్, బ్లూ రెండు రంగుల్లోనే దొరికేది. తర్వాత రెడ్, గ్రీన్, వయొలెట్ రంగుల్లో కూడా వచ్చాయి. అయితే ఒక్క బ్లాక్, బ్లూ మాత్రమే fine pointed ఉండేవి. అందరి జేబుల్లో రెనాల్డ్స్ బాల్ పాయింట్ పెన్నే ఉండేది, అంతగా పాపులర్ అయ్యింది అప్పట్లో.

రెనాల్డ్స్ పెన్ తో చాలా బొమ్మలేశాను. అన్నిట్లో ఇప్పటికీ ఈ మూడు బొమ్మలు మాత్రం చాలా ప్రముఖం నా స్వగతం లో.

మొదటి స్థానం - సోఫా లో పేపర్ తో రిలాక్స్డ్ గా...

ఈ బొమ్మ "కావలి" లో మేమున్న నారాయణవ్వ ఇంట్లో సాయంత్రం చీకటిపడి లైట్లు వెలిగే వేళ, ఏమీ తోచక తికమక పడే సమయం, అప్పట్లో అద్భుతమైన పేపర్ క్వాలిటీ తో మొదలయిన మ్యాగజైన్ "Frontline" లోని ఒక పేజి లో Advertisement ఆధారంగా వేసింది. ఏమీ తోచని సమయం టైం పాస్ కోసం పేపర్, రెనాల్డ్స్ బాల్ పాయింట్ పెన్నూ పట్టుకుని గీయటం మొదలెట్టా. బాగా వస్తుండటంతో శ్రద్ధగా వేస్తూ ఒక్క సిట్టింగ్ లోనే ముగించేశా. బాగా వేశానని చాలా మురిపించింది, అదంతా రెనాల్డ్స్ పెన్ను మహిమే అనిపించింది. నిజమే, డ్రాయింగ్ కి వాడే క్వాలిటీ మెటీరియల్ బొమ్మ స్వరూపాన్ని పూర్తిగా ఎలివేట్ చేసేస్తాయి. బాల్ పాయింట్ పెన్నుతో నేను వేసిన బొమ్మలన్నిటిలో నేనిచ్చే ప్రధమ స్థానం అప్పటికీ, ఇప్పటికీ, ఎప్పటికీ ఈ బొమ్మకే. ఎప్పుడు చూసినా నాకే ఆశ్చర్యం, ఆ ఫైనెస్ట్ గీతల స్ట్రోక్స్.

బొమ్మలో "హెయిర్" ఫోకస్డ్ గా వెయ్యటం అంటే చాలా ఇష్టం. ఈ బొమ్మలో అది స్పష్టం. ఇప్పటికీ నేనేసే చాలా పోర్ట్రెయిట్స్ సెలక్షన్ లో స్పెషల్ క్వాలిటీ హెయిర్ స్టయిల్ దే.

తరువాతి రెండు స్థానాలూ - "భానుప్రియ" వే...

పుస్తకాలంటే ఎప్పుడూ మక్కువే. విజయవాడ లో ఇంజనీరింగ్ టైం లో ఆర్ట్ పుస్తకాలు కొన్ని కొనటం మొదలెట్టాను. ఎక్కువ దొరికేవి కాదు. వారపత్రికల్లో, వార్తాపత్రికల్లో వచ్చే ఆర్ట్స్ కట్ చేసి పెట్టుకునే వాడిని. "అలంకార్ థియేటర్ సెంటర్" ఫుట్ పాత్ ల మీద ఆదివారం సాయంత్రం పాత పుస్తకాలు అమ్మేవాళ్ళు. ఒక్కడినే పనిగట్టుకుని "కానూరు" లో కాలేజి నుంచి బస్సెక్కి అక్కడిదాకా వెళ్ళి ఫుట్ పాత్ లన్నీ సర్వే చేసేవాడిని. అలా సర్వేలో దొరికొందొకసారి, "ఫిల్మ్ ఫేర్ (FILMFARE)" ఇంగ్లీష్ మూవీ మ్యాగజైన్ భానుప్రియ ముఖచిత్రం, అండ్ బాలీవుడ్ లో ఇంటర్వ్యూ తో. అందులో ముచ్చటైన కొన్ని పోర్ట్రెయిట్ ఫొటోస్ చూసి బొమ్మలు వెయటంకోసమే కొన్నాను. అవి తెలుగు సినిమా హీరోయిన్లందరూ బాలీవుడ్ లో తమ సామర్ధ్యాన్నీ, అదృష్టాన్నీ పరీక్షించుకుంటున్న రోజులు.

ఈ రెండు బొమ్మల్లో సంతకం కింద డేట్స్ చూస్తే వరుసగా రెండు రోజుల్లోనే వేసా రెండూ. ఆ మ్యాగజైన్ లో చాలా ఫొటోస్ ఉన్నా ఈ రెండే ఎంచుకున్నాను, కారణం కేవలం హెయిర్ కావచ్చు. అప్పట్లో మొదలెట్టిన పోస్టర్ కలర్ పెయింటింగుల్లోనూ హెయిర్ మీద ప్రత్యేక ఫోకస్ పెట్టేవాడిని.

మా కాలేజి హాస్టల్ కి న్యూ యియర్ ముందు ఒక ఆర్టిస్ట్ వచ్చి ఆయన వేసిన ఒరిజినల్ పెయింటింగ్స్ తో చేసిన గ్రీటింగ్ కార్డ్స్ అమ్మే వాడు, ఆయనకి ప్రతి సంవత్సరం రెగ్యులర్ కస్టమర్ ని నేను. చాలా కొనేవాడిని ఆర్ట్ మీద ఇష్టం, అండ్ ఆయనకి ఆర్ధికంగా కొంతైనా సహాయం అని. అక్కడి ఆఖరి న్యూ యియర్ నేను ఫైనల్ యియర్ లో ఉన్నపుడు కూడా వచ్చాడు, అప్పుడు నేను వేస్తున్న బొమ్మలన్నీ చూసి ఎంతో మెచ్చుకున్నాడు. మీ బొమ్మల్లో స్పెషల్ "హెయిర్" అని చెప్పేదాకా నాకూ తెలీదావిషయం. బ్లాక్ అండ్ వైట్ లో ఉన్న "బి.సరోజా దేవి" గారి పూర్తి డ్యాన్స్ స్టిల్ చూసి కలర్ లో పోస్టర్ కలర్ పెయింటింగ్ వేశాను, నేనూ న్యూ యియర్ గ్రీటింగ్ కార్డ్ కోసం అని. అందులో కూడా హెయిర్ కి నేనిచ్చిన ప్రత్యేక శ్రద్ధ చూసి ఆయనిచ్చిన కితాబు అది. తర్వాత నా బొమ్మలు శ్రద్ధగా గమనించే నా ఫ్రెండ్ "వాసు" కూడా తరచూ అదే మాటనేవాడు, "నువ్వేసే అన్ని బొమ్మల్లో హెయిర్ మాత్రం సూపర్ గిరీ" అని.

ఈ రెండు "భానుప్రియ పోర్ట్రెయిట్స్" లోనూ హెయిర్ ప్రత్యేకం. శ్రద్ధా, సహనం, శైలీ, నైపుణ్యం వీటన్నిటికీ స్వీయ పరిక్ష పెట్టుకుని మరీ గీశాను. ఈ మూడు బొమ్మలూ స్ట్రెయిట్ గా రెనాల్డ్స్ బాల్ పాయింట్ పెన్ తో వేసినవే. ముందుగా పెన్సిల్ స్కెచింగ్, అవుట్ లైన్ లాంటి తప్పులు సరిదిద్దుకోగలిగే అవకాశాలకి అవకాశమే లేదు. ఎక్కడ గీత దారి తప్పినా మొత్తం బొమ్మా అప్పటిదాకా పడ్డ శ్రమా రెండూ వృధానే. ఓపికున్న శిల్పి చేతిలో ఉలితో చెక్కే ఒక్కొక్క దెబ్బతో రూపుదిద్దుకునే శిల్పం లాగే, ఒక్కొక్క పెన్ స్ట్రోక్ తో ఓపిగ్గా చెక్కిన బొమ్మలే ఇవీ...

"బొమ్మలాగే జీవితమూ ఎంతో సున్నితం, దాన్ని ఓపికతో చెక్కి అందమైన శిల్పంగా మలచుకున్నపుడే దాని పరమార్ధానికి అర్ధం బోధపడేది."  - గిరిధర్ పొట్టేపాళెం

~~~~ 💙💙💙💙 ~~~~

"Bhanu Priya"
Reynolds Ballpoint Pen on Paper


"Bhanu Priya"
Reynolds Ballpoint Pen on Paper

Saturday, February 19, 2022

వెలుగు చూడని నా "బొమ్మలు చెప్పే కథలు" - 6 ...

Portrait of Suhasini from the Telugu movie "మంచు పల్లకి"
Free hand Pencil on Paper ()


"తార"లనంటిన నా బొమ్మలు - "స్వర్ణ యుగం"

స్కూలు పుస్తకాల్లో, చరిత్ర పుటల్లో గుప్తుల కాలాన్ని నాటి "భారతదేశ స్వర్ణయుగం" గా చదివినట్టు ప్రతి మనిషి జీవితంలోనూ ఇలా ఒక కాలం తప్పకుండా ఉంటుంది. ఏ కాలంలో మన ఉత్సాహం, సంతోషం, జిజ్ఞాస, నైపుణ్యం అన్నీ కలిసి తారాస్థాయిలో ఉరకలేస్తూ ఉంటాయో, అదే మన కాలంలో "మన స్వర్ణ యుగం". నా బొమ్మల లోకంలో ఆ యుగం తొలినాళ్ళదే. చూసేవాళ్ళు లేకున్నా బొమ్మ బొమ్మకీ రెట్టించిన ఉత్సాహంతో ఆగకుండా పరుగులేస్తూ పైపైకి దూసుకెళ్ళిన కాలమది.

అవి నా ఇంటర్మీడియట్ కాలేజ్ మొదటి సంవత్సరం వేసవి శలవులు. ఎప్పటిలానే పరీక్షలు రాసి కావలి మా ఇంటికి రావటంతో ఆ రెండు నెలలూ ఖాళీనే. రెండవ సంవత్సరం మ్యాథ్స్, ఫిజిక్స్, కెమిస్ట్రీ ముందే చదివెయ్యాలని టెక్స్ట్ బుక్స్ కొనుక్కున్నా అవి తెరిచే ఉత్సాహం అస్సలుండేది కాదు. దేనికైనా ప్రేరణ అవసరం. శలవుల్లో చదువుకి మాత్రం అది దొరకటం చాలా కష్టం. చదువు పక్కనబెట్టి ఏం చేద్దామా అని  చూస్తుంటే ఇదుగో మేమున్నామంటూ ముందుకొచ్చేసేవి నా బొమ్మలు. ఇక వాటితో కూర్చుంటే రోజంతా తెలియకుండానే గడిచిపోయేది. ప్రతిరోజూ ఏం సాధించానో తెలీకపోయినా ఏదో సాధించేశానని సంతృప్తిగానే ఉండేది.

దానికి ముందు పదవ తరగతి వరకూ శలవులకి వచ్చినపుడు అడపా దడపా బొమ్మలేస్తూ వచ్చినా వరసగా బొమ్మలు వేసిన కాలం మాత్రం ఈ రెండు నెలలే. వేసినవన్నీ పోర్ట్రేయిట్సే, అవన్నీ నాటి తెలుగు తారాలోకంలో ప్రముఖులవే, అన్నీ పెన్సిల్ తో వేసినవే. కానీ రేఖా చిత్రాలు కాదు. పెన్సిల్ తో వేసిన పెయింటింగ్స్. కొన్ని ఫ్రీహ్యాండ్ తో వేసినవి, కొన్ని అప్పుడే తెలుసుకున్న రహస్య చిట్కాతో వేసినవి. ఆశ్చర్యం ఏంటంటే పరిశీలించి చూస్తే రెండిట్లోనూ పట్టూ, పట్టు వదలని (విక్ర)మార్కూ కనిపిస్తాయి.

అది తెలుగు వారపత్రికలకు "స్వర్ణ యుగ కాలం". అందులో సినిమా పత్రికలూ వచ్చిచేరాయి. సినీతారల ముఖచిత్రాలతో, సెంటర్ స్ప్రెడ్ విశ్వరూపాలతో వారం వారం అందంగా ముస్తాబై వచ్చి పత్రికలన్నీ ఊరూరా బంకుల్లో తోరణాలు కట్టేవి. ఆ తారాతోరణాళ్ళోంచి కొందరు తారలు నా బొమ్మల్లోకి దిగివచ్చిన గురుతులే ఆనాటి నా బొమ్మలన్నీ. లైట్ అండ్ డార్క్ షేడ్స్ కి వేరు వేరు పెన్సిల్స్ అంటూ ఏవీ వాడింది లేదు, వాడింది కేవలం HB పెన్సిల్ మాత్రమే. లైట్ షేడ్ 6H తో మొదలయ్యి 5H, 4H, 3H, 2H, H ఇలా సంఖ్య తగ్గుతూ తర్వాత వచ్చి చేరే HB, అక్కడి నుండి డార్క్ షేడ్ B తో మొదలయ్యి, 2B, 3B, 4B, 5B, 6B, 7B, 8B ఇలా సంఖ్య పెరుగుతూ ఇన్ని రకాల లైట్ అండ్ డార్క్ షేడ్స్ తో పెన్సిళ్ళు ఉంటాయని అప్పుడు తెలిసినా అన్ని ఊర్లల్లో అవి దొరకని కాలం, దొరికినా అన్నీ కొనే స్థోమత లేని కాలం.   

ఎండా కాలం, ఇంటా బయటా మండే కాలం. పడమర ముఖం పెంకుటిల్లు, భగ భగ మండే ఎండ వేడి, మధ్యాహ్నం నుంచి పొద్దుగూకే దాకా రోజంతా ప్రతి నిమిషమూ పెద్ద పరీక్షే. బొమ్మ పొద్దునే మొదలుపెట్టినా పూర్తిచెయ్యాలనే దీక్ష మధ్యాహ్నం కొనసాగించక తప్పేది కాదు. మధ్యాహ్నం అయితే పెంకుల కప్పు వేడికి తాళలేక కుర్చీ, అట్టా ఎత్తుకుని సందులో గోడకింద నీడలో చేరేవాడిని. మా ఇంటి గోడకీ, పక్కింటి ప్రహరీ గోడకీ మధ్య సరిగ్గా కుర్చీ పట్టేంత సందు. పక్కింట్లోని తురాయి చెట్టు నీడ కూడా కలిపి ఇంట్లో కన్నా కొంచెం బెటర్ గా ఉండేదక్కడ. అదే ఎక్కువగా మధ్యాహ్నం నా మల్టీ పర్పస్ ఎయిర్ కండిషనింగ్ ఏరియా; స్టడీ రూమ్ + ఆర్ట్ స్టుడియో. ఇంజనీరింగ్ ప్రిపరేషన్ హాలిడేస్ లోనూ అన్ని సబ్జెక్ట్స్ అక్కడ కూర్చునే చదివాను. డిస్టింక్షన్ మార్కుల ప్రభావం ఆ స్థల మహిమే :)

ఆనాడు "తార"ల లోకాన్నంటిన నా బొమ్మలలోకం లోకి ఈనాడు తొంగిచూస్తే తృప్తిగా అనిపించేవీ, కళ్ళకి కట్టినట్టు మనసుకి కనిపించేవీ:
   . గమ్ముగా అస్సలు కూర్చోలేని స్వభావం
   . ఏదో చెయ్యాలన్న తపన
   . ఎందుకేస్తున్నానో కూడా తెలీకుండానే వేస్తూ పదునెక్కుతున్న బొమ్మలు
   . బొమ్మ బొమ్మకీ పెరుగుతున్న ఆత్మవిశ్వాసం
   . ఆ బొమ్మల వెనక పడ్డ కష్టం
   . పడ్డ కష్టం లోంచి లేచి ఎప్పటికీ పదిలంగా మదిలో నిలబడిపోయిన సంతృప్తి
   . ప్రతి బొమ్మలో నిక్షిప్తమైన అలనాటి జ్ఞాపకా(లా)లు

ఎన్నో జ్ఞాపకాల మూటల్ని తమలో కలుపుకుని, నన్ను వదలక నాతోనే ఉంటూ, తెరిచి చూసిన ప్రతిసారీ నా  గతంలోకి నన్ను మళ్ళీ మళ్ళీ లాక్కెళ్ళే నా బొమ్మలు, ఇవే నాకు అప్పుడూ ఇప్పుడూ ఎప్పుడూ "నిజమైన నా నేస్తాలు", తృప్తిగా నేను తరచూ తలుచుకునే "మధుర క్షణాలు"...

"కళాకారుడు తన కళని పూర్తిగా ఆశ్వాదించేది చుట్టూ ప్రేక్షకులు లేనప్పుడే."
- గిరిధర్ పొట్టేపాళెం

 
"దాసరి నారాయణ రావు"

"రాధ"

 "చిరంజీవి ఖైది"

 "శ్రీదేవి"

"శ్రీదేవి"

 "జయసుధ"

 "జయసుధ"

 "జయసుధ"

"సుహాసిని"